No More Learning

Tollite, O pueri, faces.
flammeum uideo uenire. 115
ite concinite in modum
'Io Hymen Hymenaee io,
io Hymen Hymenaee. '

Ne diu taceat procax
Fescennina iocatio. 120
nec nuces pueris neget
Desertum domini audiens
concubinus amorem.

Da nuces pueris, iners
concubine: satis diu 125
lusisti nucibus. lubet
Iam seruire Talasio.
concubine, nuces da.

Sordebant tibi uillicae,
concubine, hodie atque heri. 130
nunc tuum cinerarius
Tondet os. miser a miser
concubine, nuces da.

Diceris male te a tuis
unguentate glabris marite 135
abstinere, sed abstine.
Io Hymen Hymenaee io,
io Hymen Hymenaee.

Scimus haec tibi quae licent
sola cognita, sed marito 140
ista non eadem licent.
Io Hymen Hymenaee io,
io Hymen Hymenaee.

Nupta, tu quoque quae tuus
uir petet caue ne neges, 145
ni petitum aliunde eat.
Io Hymen Hymenaee io,
io Hymen Hymenaee.

En tibi domus ut potens
et beata uiri tui. 150
quae tibi sine seruiat
(Io Hymen Hymenaee io,
io Hymen Hymenaee)

Vsque dum tremulum mouens
cana tempus anilitas 155
omnia omnibus annuit.
Io Hymen Hymenaee io,
io Hymen Hymenaee.

Transfer omine cum bono
limen aureolos pedes, 160
rasilemque subi forem.
Io, Hymen Hymenaee io,
io Hymen Hymenaee.

Aspice unus ut accubans
uir tuus Tyrio in toro, 165
totus immineat tibi.
Io Hymen Hymenaee io,
io Hymen Hymenaee.

Illi non minus ac tibi
pectore uritur intimo 170
flamma, sed penite magis.
Io Hymen Hymenaee io,
io Hymen Hymenaee.

. . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . .

Mitte brachiolum teres,
praetextate, puellulae. 175
iam cubile adeat uiri.
Io Hymen Hymenaee io,
io Hymen Hymenaee.

Vos bonae senibus uiris
cognitae bene feminae, 180
collocate puellulam.
Io Hymen Hymenaee io,
io Hymen Hymenaee.

Iam licet uenias, marite.
uxor in thalamo tibi est, 185
ore floridulo nitens
Alba parthenice uelut
luteumue papauer.

At, marite, ita me iuuent
caelites, nihilo minus 190
pulcer es, neque te Venus
Neglegit. sed abit dies.
perge ne remorare.

Non diu remoratus es.
iam uenis. bona te Venus 195
iuuerit, quoniam palam
Quae cupis capis et bonum
non abscondis amorem.

Ille pulueris Africei
siderumque micantium 200
subducat numerum prius,
Qui uostri numerare uolt
multa milia ludei.

Ludite ut lubet et breui
liberos date. non decet 205
tam uetus sine liberis
Nomen esse, sed indidem
semper ingenerari.

Torquatus uolo paruulus
matris e gremio suae 210
porrigens teneras manus,
Dulce rideat ad patrem
semihiante labello.

Sit suo similis patri
Mallio et facile inscieis 215
noscitetur ab omnibus,
Et pudicitiam suo
matris indicet ore.

Talis illius a bona
matre laus genus approbet, 220
qualis unica ab optima
Matre Telemacho manet
fama Penelopeo.

Claudite ostia uirgines.
lusimus satis. at bonei 225
coniuges, bene uiuite et
Munere assidue ualentem
exercete iuuentam.


LXI _EPI_(_Y_ GRVen)_THALAMIVS _(_-MVS_ RVenB) _IVNIE_ (_VINIE_ A:
_IVLIE_ BLa1) _ET MAL(L)II_ ? : spatium tituli in O

1 _bellicon iei_ O
4 _uirginem o hymenee_ 5 _Hymen o hymenee hymen_ codd. nisi quod
DG habent 4 _V. o hymenee hymen_ 5 _O hymenee hymen_
5 _O Hymen Hymenaee_ Lachm. secutus Ald. I, Giri
7 _amar? ci_ (suprascr. _a_) O: _amarici_ GRVenACD
8 _flameum_ ?
12 _concinens_ ACD: _continens_ ?
13 _tinnuula_ O et R m. pr: _tinnulla_ cod. Ashburn.
15 _spineam_ Parthenius
16 _iunia_ GORCVen: _uinia_ DLachm. : _iullia_ BLa1 cod. Ashburn.
|| _mal Dio_ ?
24 _Ludicrum_ RVenBa: _Ludricum_ GOACh2
25 _umore_ cod. Ashburn. : _humore_ ?
Post _nutriunt_ erasae sunt duae litterae in R: _nutriuntur
honore_ Maehly: _nutriere liquore_ Richards
32 cum sequente u. coniungebat Bonnet
33 _reuinciens_ ah: _reuincens_ ?
34 _edera_ ? || _h? c_ (suprascr. _a_) et _h? c_ (suprascr. _a_) R
38 _in nodum al. in modum_ RVen: _in nodum_ ?
40 om. ADh: _O hymenee hymenee hymen_ ? nisi quod in R mutatum
est in _Hymen o hymenee hymen_: _O Hymen Hymenaee_ Lachm.
42 _citaries_ O: _citarie_ h2: _sed citarior_ cod. Ashburn. : num
_et citatior_?
46 _anxiis_ Haupt: _amatis_ ? : _mage mutueis_ Pleitner: _mage
saucieis_ Pohl
Inter 49 et 50 in ? est _Compararier_ (_-es_ O) _ausit_ quod
correctum est in hh2
50 om. B: _O hymen hymenee hymen_ GOAC et sic R sed mox mutatum
in _Hymen o h. h. || O hymen o h. h. _ h2
51 _suis tremulus_ ed. 1473: _sui si rem_(_rom-_ Bh)_ulus_
OBACh: _sui si remulus al. remus_ G et Ven, sed Ven inuerso
ordine: _sui s//remulus_ R erasis duabus fere litteris
55 _maritos_ ?
56 _fer o_ ?
58-60 sic leguntur in codd. 58 _dedis a gremio su(a)e matris_ 59
+ 60 _O hymenee hymen hymenee_ (_o hymenee_ G)
61 _nihil_ G m. pr. (nunc habet _nil_) BLa1ACah: _nichil_ ORh2:
_nil al. nihil_ Ven
66-75 om. a
66-70 om. h
68 _nitier_ Par. 7989 et Bononiensis 2744: _uicier_ GRVenLa1C:
_uities_ O: _uintier_ cod. Ashburn. : _uincier_ AD Lachm. :
_iungier_ Scaliger
70 _compararies_ O
77 _adest_ ? : _ades_ Schrader, Lachm.
Post 78 lacunam statui quattuor uersuum
79 _tradet_ h2
82 _Aurunculeia_ O et marg. h2: _Arunculeia_ cett. nisi quod
_Acunculeia_ est in a, _Aruncudia_ in h2
85 _occeano_ ?
90 _abiit_ ?
91 om. codices: additus est in Ald. I
94 _uiden? faces_ p: _uiden_ (_uideri_ O) _ut_ ?
99 _probra turpia_ Calp. 1481: _procatur_ (_procatur. _ GOR)
_pia_ ?
102 _lenta qui_ Ald. I: _lentaque_ codd. praeter O: _lenta sed_
O quod recepit Baehrens
105 _abiit_ ?
Post 107 lacunam statui trium uersuum
110 _gaudiaque_ ?
111 _nocteque_ ?
112 _abiit_ ?
114 _o_ om. codd. ; additum est in ed. pr.
115 _flam_(_mm_ O)_ineum_ ?
116-8 sic leguntur in ? _Io hymen hymenee io Io hymen hymenee io
Ite concinite in modum_ nisi quod O _Io hymen hymenee io_ semel
tantum habet
117 _o_ pro _io_ initio utriusque uersus scribendum esse, sicut
est in Ald. I, ratus est Lachm. || _io_ reuocauit Munro Elucid.
p. 135 sqq.
118 _io_ quod addunt in fine codices om. Ald. I
119 _taceatis_ ? sed iam correctum in RBh2a
120 _fescennina_ GRVen: _fosceninna_ O: _fascen_(_nn_ BD)_ina_
BDh2 || _locac_(_t_ O)_io_ OR: _lotatio al. locutio_ G:
_locutio_ uel _loquutio_ ACBLa1Dahh2: _iocatio_ Heinsius
122 _domino_ ed. Cantabrig. 1702 || _uidens_ Schwabe: _arguens_
Weber
125 _diu_] _domini_ O: num _domi_?
126 _iubet_ h2
127 _talasio_ ?
129 _uilice_ Oh: _malulae_ Pauckstadt
132 _misera miser_ O: _miser ah miser_ GDAVen et sic R sed prius
_er_ super rasuram || _ha_ BC
134 _diceris_ ed. Parm. 1473: _diceres_ ? || _malle_ corr. G,
OVen: _mal? e_ R || _t? _ (suprascr. _e_) R
135 _unguenta te_ ?
138 om. ?
139-43 om. h2
139 _simus hec tibique_ O
143 _io hymen hymenee io_ ? et sic semper
144-8 om. in textu, add. in marg. R
144 _tuis_ GDVen
145 _deneges_ Owen
146 _ni_ GORDah: _ne_ marg. R, VenBLa1ACh2
148 om. O, habet G ascriptum in marg.
149-53 om.
BLa1h2
151 _sine seruiat_ Bern. Pisanus: _sine seruit_ (_se ruit_ A) ? :
_sine fine seruit_ D: _sine fine erit_ Auantius || _quo tibicina
fert uiam_ ego et Chr. Alois. Ferrucci
153 om. O
155 _anilitas_ codex Vicentinus scriptus anno 1460: _an(n)ilis
etas_ ? : _annulis etas_ B Phil.
156 _amnuit_ D quod uerum credebat T. H. Key et pro _abnuit_
scriptum
158 om. O
159 _homine_ R m. pr.
161 _sibi_ ?
163 om. O
164 _intus_ Statius: _imus_ Fruterius: _unctus_ C. Barth: _udus_
Heinsius
169 _hac_ GO
170 _uritur_ OD et corr. B: _uritur al. urimur_ G: _urimur_
RVenAC: _urintur_ B m. pr.
Post 173 unam stropham excidisse censeo
174-8 om. h
175 _puelle_ ?
176 _adeat_ O Paris. 7989, Bentley: _adeant_ ?
179 _uos_ om. ? : add. Auantius: _O_ Baehrens || _uiris_ Statius:
_unis_ (_unus_ Bh2: _u[^]nis_ (suprascr. _l_) R) ? : _Vos bonae
senibus senes_ Passeratius
180 _bene_ Turnebus: _berue_ GORVenAC: _breue_ BLa1Dahh2
181 _puellulam_ Parthenius: _puellam_ ?
185 om. Bh2 || _tibi est_ Bentley et sic Paris. 7989, sed
additis notis quae inuertenda uerba esse declararent _tib? i?
es? t? _ (sic): _ubi est_ A Santenianus: _est tibi_ GORVenLa Dah
187 _uelut_ h et Paris. 7989: _uultu al. uult_ G: _ul? t_ O:
_uultu_ ?
189-193. 194-198 inuerso ordine habent _? _, corr. Scaliger
189 _Ad_ (_At_ D) _maritum tamen iuuenem_ ? : corr. Scaliger
191 _pulcre res_ ? : corr. Robortellus 1548 || _nec te_ ?
192 _Neglegit_ O: _Negligit_ cett. || _abiit_ ?
193 _remorare_ OADahh2: _rememorare_ GRVenBLa1
194 _remora_(_remo-_ O)_ta es_ ?
196 _iuuerit_ Auantius: _inuenerit_ ?
197 _Quod cupis cupis_ O. R m. pr. , Heinsius. Giri
198 _abscondas_ ?
199 _Africei_ Lachm. (_-ci_ iam Heinsius): _ericei_ GORVenBLa1C:
_eritei_ h: _eruti_ Quicherat
201 _sublegat_ Landor
202 _uostri_ Scaliger: _nostri_ ? : _uostra qui_ Landor || _uult_
Calp. 1481: _uolunt_ ?
203 _ludei_ Scaliger: _ludi_ ed. antiquissima saec. xv:
_ludere_ ?
204 _Et ludite et lubet ? :_ corr. Parthenius
208 _ingenerati_ OD
209 _Torcu_(_quu_ h2)_tus_ Oh2
210 _e_] _et_ O: fortasse _ex_
213 _semihiante_ Scaliger: _sed mihi ante_ ? : _semhiante_ Lucian
Mueller
215 _mallio_ A: _maulio_ O: _manlio_ GRVen || _inscieis_ Lachm. :
_insciis_ corr. R, a: _insciens_ ?
216 _omnibus_ ? : _obuieis_ Pleitner: _et omnibus n. ab inscieis_
Dawes, Haupt
217 _Et_ ? : _Sic_ Hermann || _suo_ a Baehrens, Postgate: _suam_
? : _suae_ Calp. 1481, uulgo
219, 220 sic leguntur in ? _Talis illius a bona matre 220 Laus_
(_Zaus_ RVen) _genus_ (_egenus_ O) _approbet_, in Da sic _Talis
illius a bona 220 Matrizans_ (_-zando_ a) _genus approbet_
221 _ab_ om. O
222 _theleamaco_ ? : _thelamacho_ O
223 _penolopeo_ GRVenBAD
224 _hostia_ ?
225 _ad bonei_ D: _ad bolnei_ (_al. bonei_ Ven et marg. G, _ad
bonlei_ O) ?
226 _bene uiuite_ a: _bone uite_ ? : _Veneris bonae_ Froehlich,
Halbertsma || fort. _bene mutuo ex_
227 _assiduo_ a: _Mutue assiduei_ Huleatt
228 _exercere_ O
Deinde _Explicit epithalamium_ O




LXII

IVVENES

Vesper adest, iuuenes, consurgite: Vesper Olympo
exspectata diu uix tandem lumina tollit.
surgere iam tempus, iam pinguis linquere mensas,
iam ueniet uirgo, iam dicetur hymenaeus.
Hymen O Hymenaee, Hymen ades O Hymenaee! 5


VIRGINES

Cernitis, innuptae, iuuenes? consurgite contra;
nimirum Oetaeos ostendit noctifer ignes.
sic certest; uiden ut perniciter exsiluere?
non temere exsiluere, canent quod uisere par est.
Hymen O Hymenaee, Hymen ades O Hymenaee! 10


IVVENES

Non facilis nobis, aequalis, palma parata est,
aspicite, innuptae secuta ut meditata requirunt.
non frustra meditantur, habent memorabile quod sit,
nec mirum, penitus quae tota mente laborant.
nos alio mentes, alio diuisimus aures, 15
iure igitur uincemur, amat uictoria curam.
quare nunc animos saltem committite uestros,
dicere iam incipient, iam respondere decebit.
Hymen O Hymenaee, Hymen ades O Hymenaee.


VIRGINES

Hespere, qui caelo fertur crudelior ignis? 20
qui natam possis complexu auellere matris,
complexu matris retinentem auellere natam,
et iuueni ardenti castam donare puellam.
quid faciunt hostes capta crudelius urbe?
Hymen O Hymenaee, Hymen ades O Hymenaee! 25


IVVENES

Hespere, qui caelo lucet iucundior ignis?
qui desponsa tua firmes conubia flamma,
quae pepigere uiri, pepigerunt ante parentes,
nec iunxere prius quam se tuus extulit ardor.
quid datur a diuis felici optatius hora? 30
Hymen O Hymenaee, Hymen ades O Hymenaee!


VIRGINES

Hesperus e nobis, aequalis, abstulit unam.
. . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . .
[Hymen O Hymenaee, Hymen ades O Hymenaee!


IVVENES

. . . . . . . .
. . . . . . . .
Namque tuo aduentu uigilat custodia semper,
nocte latent fures, quos idem saepe reuertens,
Hespere, mutato comprendis nomine eosdem. 35
at libet innuptis ficto te carpere questu.
quid tum, si carpunt, tacita quem mente requirunt?
Hymen O Hymenaee, Hymen ades O Hymenaee!


VIRGINES

Vt flos in saeptis secretus nascitur hortis,
ignotus pecori, nullo contusus aratro, 40
quem mulcent aurae, firmat sol, educat imber;
multi illum pueri, multae optauere puellae:
idem cum tenui carptus defloruit ungui,
nulli illum pueri, nullae optauere puellae:
sic uirgo, dum intacta manet, dum cara suis est; 45
cum castum amisit polluto corpore florem,
nec pueris iucunda manet, nec cara puellis.
Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee!


IVVENES

Vt uidua in nudo uitis quae nascitur aruo,
numquam se extollit, numquam mitem educat uuam, 50
sed tenerum prono deflectens pondere corpus,
iam iam contingit summum radice flagellum,
hanc nulli agricolae, nulli coluere iuuenci:
at si forte eadem est ulmo coniuncta marito,
multi illam agricolae, multi accoluere iuuenci: 55
sic uirgo dum intacta manet, dum inculta senescit;
cum par conubium maturo tempore adepta est,
cara uiro magis et minus est inuisa parenti.

et tu ne pugna cum tali coniuge uirgo,
non aequom est pugnare, pater cui tradidit ipse. 60
ipse pater cum matre, quibus parere necesse est.
. . . . . . . .
uirginitas non tota tua est, ex parte parentum est,
tertia pars patrist, pars est data tertia matri,
tertia sola tua est: noli pugnare duobus,
qui genero sua iura simul cum dote dederunt. 65
Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee!


LXII Hoc unum carmen seruatum est in codice saeculi ix Thuaneo,
nunc Parisino Lat. 8071 (T), in quo inscriptum est _Epithalamium
Catulli_.

EXAMETRVM CARMEN NVPTIALE_ ? _
1 in marg. _turba uirorum_ G: _turba uirginum_ (suprascr.
_orum_) R: _t. uirum_ BVen || _Vesper adest_] _Varro L. L. vii.
50 Vesperugo stella quae uespere oritur, a quo eam Opilius
scribit Vesperum, itaque dicitur alterum_ (_alternum_ Riese)
_Vesper adest_.
2 _expect. _ T?