passer mortuus est meae puellae,
passer, deliciae meae puellae.
passer, deliciae meae puellae.
Latin - Catullus
Hunc codicem, ut
Germanensem Chatelainius anno 1890, heliotypica arte expressum edidit
Constantinus Nigra anno 1893.
Post _GOR_, aetate qui proximus est, _B_(_ononiensis_), cum finitus sit
anno secundo Iohannis XXIII, h. e. 1411-12 A. D. , ceteris posset haberi
praestabilior, nisi tot tantasque passus esset correctiones ut non raro
uix dinoscatur quid uetus scriba exararit, quid emendator intulerit. Qua
in re fortuna tamen nos aliqua ex parte adiuuit: duo enim codices
_Laurentianus I_ (Plut. xxxiii. 13) et Vaticanus 1630, tam arta
cognatione cum _B_ cohaerent, ut ex eis saepe colligatur quid in _B_
fuerit. Et _La1_ quidem non diu post _B_ uidetur descriptus; Vat. 1630
recentior, neque a me in hoc libello exhibetur. Ceterum non parui sunt
quae peculiaria in _BLa1_ extant; quorum partem hic pono. LXV 14 Dauilas
_BLa1_, Bauilla _O_, Bauilas _ex_ Bauila _G_, Daulias _Catullus_; LXVI 5
sublamia _B_, sublamina _O_, sublimia _G et plerique_, sub Latmia
_Catullus_; LXIV 211 erectum _La1_, errectum _B m. pr. _, ereptum
_plerique_, Erechtheum _Catullus_; LXVI 25 atque ego certe _BLa1_, at
ego certe _GOR et plerique_.
Quae quoniam ad ueritatem aut propius accedunt aut possunt accedere
(uelut LXVI 25) quam _GOR_, ab alio fonte uidentur deriuata atque hi
fuerunt. Hoc dico: codicis eius principalis siue archetypi quem
Veronensis (siue carta ea siue papyrus fuit) ante 1323 inuenerat,
nonaginta annis intercedentibus, ita uariasse apographa ut non semper in
uetustissimis, sed interdum etiam in recentioribus, qualia sunt _BLa1_,
melius ac fidelius repraesentetur id quod in archetypo illo traditum
fuerat. Hinc credo explicari tot alternantes lectiones quae in _G_ et
_R_ reperiuntur; quae ut ab archetypon diuerse interpretantibus sine
dubio ortae sunt, ita ex archetypo non ipso semper, sed apographis eius
depromi poterant, qualia inter 1323 et 1375 quo anno descriptus est _G_,
exarata esse credibile est. Non igitur mirum si et in _C_(_olbertino_)
et in _A_(_mbrosiano_) atque adeo in _D_(_atano_), quamuis _CA_ medio
fere saec. xv, _D_ non ante 1463 descriptus fuerit, interdum extant
uestigia lectionum quae ceteris codicibus antiquiora et sinceriora sint.
Duo exempla affero quae instar erunt omnium. LXXII 6 quod uulgo editur
_Multo mi tamen es uilior et leuior_, codices sic tradiderunt, _Multo
ita me nec uilior et leuior_. Solus _C_ habet, _multo "me" ita nec
uilior et leuior_, quo significatur transponendum esse _me_: uidelicet
post _ita_ rursus _me_ repetendum erat, _multo me ita me u. e. l. _
Itaque non _multo mi tamen es_ sed _multo mei tamen es_ reponendum erit;
_mei_ enim datiuus est LXXVII 3 _sicine subrepsti mei_, fortasse etiam
XXXVII 11 _puella nam mei_, ubi codices habent _me_. Alterum exemplum
est XXXIV 23 solitas es _A_, in quo latere antiquum morem scribendi
_solita's_ intellexit Lucianus Mueller: a quo non longe abest unicum
illud quod habet _R_ XLIX 7 _omniums_ quod non immerito ad ipsum
archetypon redire existimauit is qui codicem inuenit, Gulielmus Gardner
Hale. Atque utinam huiusmodi essent plura quae in eo extant codice;
haberemus certiorem ad archetypon redintegrandum uiam: quamquam ne sic
quidem ad ipsius Catulli manum iretur.
De _Datano_ fusius dixi in ed. maiore Prolegg. pp. xxxi-xxxv. Is quia
nonnulla habet quae ab Italis interpolata sint, uelut LXVIII 47 (qui
uersus deest in sincerioribus), XCV 9 in fine uersus _laboris_, LXV 12
_canam_ ubi ceteri _tegam_, a nonnullis editoribus hodie repudiatur. Est
tamen ea species in uniuersum Datani, quae non modo peculiaris dicenda
sit, sed praesertim si orthographiam spectes, incorruptam uetustatem
prae se ferens; qua re Lachmanno hic potissimum dignus habitus est quem
cum uno altero totum exhiberet in ed. sua anni 1829, neque ego, qui
Lachmanni crisin semper habuerim plurimi, umquam a me impetrare potui
ut, Baehrensio potius et Munroni obsecutus propter pauca quae codex is
habet uitia, uniuersum neglegerem abiceremque. Huius compar
consimilisque codex est Musei Britannici, Add. 11,915, quem in ed.
maiore littera _a_ signaui.
Ex his decem codicibus plerumque constabit quid in Veronensis archetypo
scriptum fuerit, non ut hinc restitui putes ueram manum Catulli.
Fuerit enim diuersa carminum recensio, ut ex LXII patet, quod
quemadmodum legitur in Thuaneo apographo saeculi ix, non semper
consentit cum codicibus saec. xiv, xv.
His adiunxi alios quorum fides plerumque integra uisa est, in primis
Laurentianum secundum (Plut. xxxiii cod. 12), Parisinum 7989, Harleianos
duo, quorum alter 2574 (_h_) saepe consentit cum Oxoniensi (_O_), alter
(4094) post Tibullum Propertiumque habet Catulli LXI, LXII, II, X, V-IX,
XI-XVII 14, duo Phillippicos, alterum 9591, scriptum anno 1453 (nunc
Bodl. Lat. Class. e. 17), alterum 3364 (nunc Bodl. Lat. Class. e. 15);
praeterea, quamquam minoris aestimandos, Caesenatem saec. xv exeuntis,
Carpentoractensem (_Carpentras_) 357, Brixianum _A_ vii. 7, Riccardianum
2242, Parmensem 716, Perusinum (_p_) qui idem Cuiacianus fuerat
Scaligeri, nunc est inter libros Samuelis Allen, Dublinensis; praeterea
codicem quendam Gualteri Ashburner, olim inter socios collegii
Mertonensis apud Oxonienses, continentem Catull. I-LXI 127 et quaedam
Tibulli. Hos rarius tantum excerpsi, praeter Laur. xxxiii. 12,
Harleianos, Perusinum (_p_), et Bodl. Lat. Class. e. 15, hunc utpote
peculiaria nonnulla praestantem quibus ueri species inesset, _p_ ut
coniecturas, quae Catulli textum ex doctorum emendatione, praecipue
Italorum, saec. xv occuparint. Ea quoniam ad Catullum explicandum non
sunt sine pretio, ideo adieci, quamquam non diffiteor prolixiorem sic
factam esse speciem apparatus critici quam aut libelli norma postulabat
aut ipse susceperam uolueramque.
ADDENDA IN ADNOT. CRIT.
IV. 4, 5 Siue. . . siue _R, non_ sine. . . sine
LXI. 226 _fort. _ bene mutuo ex
SIGLA
_T_ huaneus, Paris. 8071: habet Catulli c. lxii saec. ix
_G_ angermanensis, Paris. 14137 anni 1375
_O_ xoniensis Bodl. Canon. Lat. 30 saec. xiv
_R_ omanus (Vat. Ottob. 1829) saec. xiv exeuntis
_Ven_ arcianus Class. xii. Cod. Lat. 80 saec. xv
_B_ ononiensis (Bologna) 2621, Bibliothecae
Vniuersitatis anni 1411/2
_La1_ aurentianus primus (Bibl. Laurentiano-Mediceae
Plut. xxxiii Cod. 13) saec. xv
_A_
mbrosianus M. 38, Mediolani saec. xv
_C_ olbertinus, Paris. 8234 saec. xv
? onsensus codicum _GOR Ven BLa1AC_ ubi omnes uel
uno alteroue excepto conspirant
_D_
atanus Bibl. Berolinensis (Diez. B. Santen. 37) anni 1463
_a_ rit. Mus. Add. 11,915 anni 1460
_h_ arleianus 2574 saec. xv
_h2_ arleianus 4094 saec. xv
_Phill. _ hillippicus 9591, nunc Bodleianus
Lat. Class. e. 17 saec. xv
_Bodl. Lat. Class. e. 15_, olim Phillippicus 3364 saec. xv
Paris. 7989 anni 1423
Laur. xxxiii. 12 saec. xv
_Qui secuntur rarius tantum adhibiti sunt_
Carpentoractensis (_Carpentras_) 357 saec. xv exeuntis
Brixianus Bibl. Querinianae A vii. 7 saec. xv
Parmensis 716 saec. xv
Bononiensis (Bologna) 2744 saec. xv
Perusinus uiacianus Scaligeri (_p_) anni 1467
Ashburneri codex I-LXI 127 continens anni 1451
CATVLLI CARMINA
_Catulli_ (_-lis_ La2) _Veronensis liber incipit ad Cornelium_
BGR Ven Laur. 33. 12: _Catulli Veronensis poetae liber incipit_ A
et Santenianus: _Catulli Veronensis ad Cornelium_ La1: _Catullus
Veronensis poeta_ O: _Catuli Veronensis poete cla liber incipit_
a: _Q. Catuli Veronensis liber incipit ad Cornelium I_ D: Q.
VALERI. CATVLLI. VERONENS. AD CORN. NEPOTEM. LIBER C
I
Qui dono lepidum nouum libellum
arido modo pumice expolitum?
Corneli, tibi: namque tu solebas
meas esse aliquid putare nugas;
iam tum cum ausus es unus Italorum 5
omne acuum tribus explicare cartis
doctis, Iuppiter, et laboriosis.
quare habe tibi quidquid hoc libelli
qualecumque; quod, o patrona uirgo,
plus uno maneat perenne saeclo. 10
1 _Qui_ ADh Gulielmus Pastrengicus (1295-1360 A. D. ) de
originibus rerum p. 88b: _cui_ GO[3] (non _qui_) RBCLa1
2 _arido_ codd. : _arida_ Pastrengicus, fortasse ex Serui
adnotatione ad Aen. xii. 587 ubi tradit Catullum _pumicem_
dixisse feminino
5 _tum_ h: _tamen_ ? || _es_ h: _est_ ?
8 _tibi habe quicquid_ ? || _haec_ O || _libelli al. mei_ G
9 _quod_] _quidem_ D, Bodl. Lat. Class. e. 15, marg. R || _o_
add. Perusinus (p): om. ? || _patroni ut ergo_ Bergk
10 _perire_ O
[Adnotatio 3: Sic enim monstrantibus Elmero Merrill et E. B.
Nicholson nunc lego quod in G et O scriptum est. ]
II
Passer, deliciae meae puellae,
quicum ludere, quem in sinu tenere,
qui primum digitum dare atpetenti
et acris solet incitare morsus,
cum desiderio meo nitenti 5
carum nescio quid libet iocari,
et solaciolum sui doloris,
? credo ut cum grauis acquiescet ardor:?
tecum ludere sicut ipsa possem
et tristis animi leuare curas! 10
. . . . . . . .
tam gratum est mihi quam ferunt puellae
pernici aureolum fuisse malum,
quod zonam soluit diu ligatam.
II _Fletus passeris Lesbie_ ? : spatium unius uersus in O titulo
tamen carens
3 _qui_ GODBLa1 (m. pr. ): _[C/Q]ui_ R: _cui_ ha, marg. O:
_quoi_ C
[littera "Q" erasa, "C" supra scripta]
_at petenti_ O: _at petenti al. patenti_ Ven. et sic G prius,
quamuis post in _parenti_ mutatum fuerit: _appetenti_ Ra
6 _karum_ GO || _libet_ GO sed _iubet_ marg. O: _lubet_ Baehrens
8 sic ? sed _cum_ om. Ba || _credo, ut tum g. acquiescat a. _
Baptista Guarinus: _credo, et cum_ (_quo_ Postgate) _grauis
acquiescit_ (_-at_ Postgate) _ardor_ ego olim: _quaerit quo g.
acquiescat a. _ E. M. Thompson. Omittendum esse _credo_ ratus est
Tartara tamquam additum ab eo qui dubitationem suam de scriptura
sic declarauit
9 _ludere_ (suprascr. _al. luderem_) G: _luderem_ D
Post 10 uidentur excidisse quaedam, uelut _tecum ludere, sic ut
ipsa ludit_: sed interstitii uestigia non habent codices
11 _est_ omittebat Conington
13 _ligatam_ ACBLa1Dah Priscianus: _negatam al. ligatam_ G:
_negatam_ O: _ligatam_ marg. _negatam_ R, sed ut ante _ligatam_
uideatur aliquid erasum: cf. Carm. Epigr. 1504. 49 Buech.
_zonulam ut soluas diu ligatam_
III
Lugete, o Veneres Cupidinesque,
et quantum est hominum uenustiorum.
passer mortuus est meae puellae,
passer, deliciae meae puellae.
quem plus illa oculis suis amabat: 5
nam mellitus erat suamque norat
ipsam tam bene quam puella matrem.
nec sese a gremio illius mouebat,
sed circumsiliens modo huc modo illuc
ad solam dominam usque pipilabat. 10
qui nunc it per iter tenebricosum
illuc, unde negant redire quenquam.
at uobis male sit, malae tenebrae
Orci, quae omnia bella deuoratis:
tam bellum mihi passerem abstulistis. 15
uae factum male! uae miselle passer,
tua nunc opera meae puellae
flendo turgiduli rubent ocelli.
III cum II continuatum habent ? , nullo titulo nec spatio tituli
4 om. ABCLa1a
7 _ipsa_ ABC
9 _circum siliens_ GR: _circum silens al. siliens_ O
10 _pipilabat_ Da: _piplabat_ ? : _pipiabat_ marg. h Voss
11 _tenebricosum_ h2: _tenebrosum_ ?
12 _illuc_ marg. O: _illud_ ?
Carm. Epigr. 1504. 11 Buech. _Unde fata negant redire quemquam_
14 _Orciquae_ R m. pr. : _Orcique al. quae_ G: _Orcique_ COVen ||
_bella al. pulcra_ G: _bella i. pulcra_ O
16 _uae. . . uae miselle_ scripsi ex eo quod habent ?
16 _Bonum factum male bonus ille passer:_ correxerunt ex Att.
xv. 1. 1 _o factum male, o miselle passer_: cf. Carm. Epigr.
1512. 4. 7 Buech. _o factum male Myia quod peristi: proh miselle
passer_ Bapt. Guarinus: _pro f. m. pro pusille_ Froehlich: _io
miselle p. _ Lachmann
17 _tua_ (suprascr. _quia_) O
18 _turgidoli_ R m. pr.
IV
Phasellus ille, quem uidetis, hospites,
ait fuisse nauium celerrimus,
neque ullius natantis impetum trabis
nequisse praeterire, siue palmulis
opus foret uolare siue linteo. 5
et hoc negat minacis Adriatici
negare litus insulasue Cycladas
Rhodumque nobilem horridamque Thraciam,
Propontida trucemue Ponticum sinum,
ubi iste post phasellus antea fuit 10
comata silua: nam Cytorio in iugo
loquente saepe sibilum edidit coma.
Amastri Pontica et Cytore buxifer,
tibi haec fuisse et esse cognitissima
ait phasellus: ultima ex origine 15
tuo stetisse dicit in cacumine,
tuo imbuisse palmulas in aequore,
et inde tot per impotentia freta
herum tulisse, laeua siue dextera
uocaret aura, siue utrumque Iuppiter 20
simul secundus incidisset in pedem.
neque ulla uota litoralibus deis
sibi esse facta, cum ueniret a marei
nouissimo hunc ad usque limpidum lacum.
sed haec prius fuere: nunc recondita 25
senet quiete seque dedicat tibi,
gemelle Castor et gemelle Castoris.
IV _DE PHASELLO_ (_-ELO_ VenR) ? : spatium unius uersus in O
1 _Phaselus_ DaVen
2 _aiunt_ ?
2 _celerrimum_ (_celerimum_ O) ?
3 _illius_ ? || _tradis_ h2: _tardis_ ?
4 _neque esse_ ? || _sine_ ? : _siue_ R
5 _sine_ ? : _siue_ R
6 _haec_ O || _negant_ R || _mina ei_ B m. pr. , GOVenDah: _mina
ci_ Cod. Vat. 1630: _mina|||_ dein _minacis_ R
7 _insula uegeladas_ O
8 _tractam_ ? sed _traciam_ corr. R et corr. La1
11 _silua_ om. O, add. in marg. || _cit_(_th_ C)_eorio_ ? sed
_citeono_ Oh2
13 _citheri_ GO et R m. pr.
14 _cognitissima_ ah2: _cognotissima_ ?
17 _tuo_ O: _tuas_ cett.
18 _inte_ R
19 _herum_ GOR
20 _uocare cura_ ABCGOh: _uocare{t} ura_ R m. pr. : _uocare{t}
aura_ corr. R
22 _litoralibus_ GR _litt. _ OBAC || _diis_ ? sed _e_ iam
superscripta in La1
23 _a marei_ Lachm. : _amaret_ ? et, ut videtur, R ante quam in
_amari_ mutatum erat: _amare_ ah2
24 _nouissimo_ a: _nouissime_ ? , Munro
25 _hoc_ CGVen R m. pr.
27 _Castor_ D, Diomedes p. 344 Keil: _Castorum_ R m. pr. B et
La1 nondum mutati: _Castrum al. Castorum_ G: _Castrum_ O
V
Viuamus, mea Lesbia, atque amemus,
rumoresque senum seueriorum
omnes unius aestimemus assis.
soles occidere et redire possunt:
nobis cum semel occidit breuis lux, 5
nox est perpetua una dormienda.
da mi basia mille, deinde centum,
dein mille altera, dein secunda centum,
deinde usque altera mille, deinde centum.
dein, cum milia multa fecerimus, 10
conturbabimus illa, ne sciamus,
aut ne quis malus inuidere possit,
cum tantum sciat esse basiorum.
V _AD LESBIAM_ ? : in O spatium unius uersus sine titulo
3 _extime_(_ne_ O)_mus_ ?
5 _nobiscum_ ?
8 _deinde mi//// altera da//// secunda centum_ G, et sic R, nisi
quod _da_ post inlatum uidetur: _deinde mille altera deinde
secunda centum_ Oh2
10 _deinde_ ?
11 _conturbauimus_ ? || _nesciamus_ ?
13 _tantum_ corr. R, corr. La1: _tantus_ CGOVen, R et La1 nondum
mutati || _sciet_ Buecheler ex Priap. lii. 12
VI
Flaui, delicias tuas Catullo,
nei sint illepidae atque inelegantes,
uelles dicere, nec tacere posses.
uerum nescio quid febriculosi
scorti diligis: hoc pudet fateri. 5
nam te non uiduas iacere noctes
nequiquam tacitum cubile clamat
Sertisque ac Syrio fraglans oliuo,
puluinusque peraeque et hic et ille
attritus, tremulique quassa lecti 10
argutatio inambulatioque.
nam nil uerpa ualet, nihil tacere.
cur? non tam latera ecfututa pandas,
nei tu quid facias ineptiarum.
quare, quidquid habes boni malique, 15
dic nobis. uolo te ac tuos amores
ad caelum lepido uocare uersu.
VI cum V continuatur in O: _AD FLAVIVM_ cett.
2 _nei_ Lachmann: _ne_ ?
3 _uelis_ et _possis_ Heinsius
5 _hic_ O
7 _nequiquam_ Haupt: _nequicquam_ GVen et R, sed hi duo diuise:
_ne quid quam_ O
8 _Sertisque_ Da: _Sertis_ ? nisi quod _Sectis_ BLa1 _ac Syrio_
Auantius: _a sirio_ R m. pr. : _asirio_ GO || _fraglans_ scripsi:
_flagrans_ GORVenBLa1: _fragrans_ D et Laur. 33. 12
9 _et haec et illo_ O: _et hec_ (suprascr. _hic_) _et illo_
(suprascr. _al. ille_) GRVen Correxerunt _et hic et illic_
(_illi), et heic et illei_ Fort. _et hoc ( huc) et illo_
10 _cassa_ D, Froehner: _casa_ a (m. pr. )
12 _nil uerpa ualet_ scripsi: _inista preualet_ O: _ni ista
preualet_ GRVen: _mi stupra ualet_ uir doctus in Ephem. Class.
xxiv. p. 211 (_stupra_ iam Scaliger) _nil ista ualet_ Lachm. :
_nil stupra u. _ Haupt
13 sic Lachm. : _cur non tam latera et futura panda_ ? : _et
fututa_ h2 || _pandas_ h
14 _nei_ Marcilius: _nec_ ? : _ne_ a
15 _quid quid_ O: _quicquid_ ? || _bonique malique_ O
17 _uersum_ O: _uersum? _ (sic) R
VII
Quaeris, quot mihi basiationes
tuae, Lesbia, sint satis superque.
quam magnus numerus Libyssae harenae
lasarpiciferis iacet Cyrenis,
oraclum Iouis inter aestuosi 5
et Batti ueteris sacrum sepulcrum;
aut quam sidera multa, cum tacet nox,
furtiuos hominum uident amores;
tam te basia multa basiare
uesano satis et super Catullo est, 10
quae nec pernumerare curiosi
possint nec mala fascinare lingua.
VII Spatium unius uersus in O titulo carens: _AD LESBIAM_ cett.
1 _quod_ GORLa1
3 _libisse_ ORVen: _lybisse_ G
4 _lasarpici feris al. fretis_ GRVen: _lasarpici fecis_ Oh2 ||
_tyrenis al. cyrenis_ GRVen: _tyrenis_ OLa1, B m. pr.
5 _oradum_ uel _ora dum_ ?
6 _beati_ O; _beati al. beari_ GRVen: _brati_ a (m. pr. )
9 _basiei_ O, et R m. pr. : _basiei al. basia_ GVenC
VIII
Miser Catulle, desinas ineptire,
et quod uides perisse perditum ducas.
fulsere quondam candidi tibi soles,
cum uentitabas quo puella ducebat
amata nobis quantum amabitur nulla. 5
ibi illa multa tum iocosa fiebant,
quae tu uolebas nec puella nolebat.
fulsere uere candidi tibi soles.
nunc iam illa non uolt: tu quoque inpotens noli,
nec quae fugit sectare, nec miser uiue, 10
sed obstinata mente perfer, obdura.
uale, puella. iam Catullus obdurat,
nec te requiret nec rogabit inuitam.
at te dolebis, cum rogaberis nulla.
scelesta ? ne te? . quae tibi manet uita! 15
quis nunc te adibit? cui uideberis bella?
quem nunc amabis? cuius esse diceris?
quem basiabis? cui labella mordebis?
at tu, Catulle, destinatus obdura.
VIII Spatium unius uersus in O titulo carens: _AD SE IPSVM_ ?
6 _cum_ O: _tam_ Scaliger
9 _impotens noli_ Auantius: _impote_ (_inpote_ O) ?
12 om. La1
14 _nulla_ ?
15 _ne ter tibi quae_ Bodl. Lat. Class. e. 15: _nec te_ Phil. :
_nocte_ Statius || _nullam. . . noctem_ Voss
18 _cum labella_ O
IX
Verani, omnibus e meis amicis
antistans mihi milibus trecentis,
uenistine domum ad tuos Penates
fratresque unanimos anumque matrem?
uenisti. o mihi nuntii beati! 5
uisam te incolumem audiamque Hiberum
narrantem loca, facta, nationes,
ut mos est tuus, applicansque collum
iucundum os oculosque suauiabor.
o quantum est hominum beatiorum, 10
quid me laetius est beatiusue?
IX _AD VERAN(N)IVM_ ? : spatium unius uersus in O
1 _Verani_ a: _Veranni_ BDGLa1Ohh2: _Veramni_ AC || _e_ om. O
2 _antistans_ Auantius: _antistas_ ? || _milibus_ O: _millibus_
GRVen.
4 _uno animo sanamque_ O: _uno animo suamque al. sanam_ GVen ||
_anumque_ Faernus: _senemque_ Auantius
9 _suauiabor_ D: _suabior_ ?
X
Varus me meus ad suos amores
uisum duxerat e foro otiosum,
scortillum, ut mihi tum repente uisum est,
non sane illepidum neque inuenustum.
huc ut uenimus, incidere nobis 5
sermones uarii, in quibus, quid esset
iam Bithynia, quo modo se haberet,
et quonam mihi profuisset aere.
respondi id quod erat, nihil neque ipsis
nec praetoribus esse nec cohorti, 10
cur quisquam caput unctius referret,
praesertim quibus esset irrumator
praetor, non faceret pili cohortem.
'at certe tamen,' inquiunt 'quod illic
natum dicitur esse, comparasti 15
ad lecticam hominis. ' Ego, ut puellae
unum me facerem beatiorem,
'non' inquam 'mihi tam fuit maligne,
ut, prouincia quod mala incidisset,
non possem octo homines parare rectos. ' 20
at mi nullus erat neque hic neque illic,
fractum qui ueteris pedem grabati
in collo sibi collocare posset.
hic illa, ut decuit cinaediorem,
'quaeso' inquit 'mihi, mi Catulle, paulum 25
istos ? commoda: nam? uolo ad Sarapim
deferri. ' 'mane' inquii puellae,
'istud quod modo dixeram me habere,
fugit me ratio: meus sodalis
Cinna est Gaius, is sibi parauit. 30
uerum, utrum illius an mei, quid ad me?
utor tam bene quam mihi pararim.
sed tu insulsa male et molesta uiuis,
per quam non licet esse neglegentem.
Germanensem Chatelainius anno 1890, heliotypica arte expressum edidit
Constantinus Nigra anno 1893.
Post _GOR_, aetate qui proximus est, _B_(_ononiensis_), cum finitus sit
anno secundo Iohannis XXIII, h. e. 1411-12 A. D. , ceteris posset haberi
praestabilior, nisi tot tantasque passus esset correctiones ut non raro
uix dinoscatur quid uetus scriba exararit, quid emendator intulerit. Qua
in re fortuna tamen nos aliqua ex parte adiuuit: duo enim codices
_Laurentianus I_ (Plut. xxxiii. 13) et Vaticanus 1630, tam arta
cognatione cum _B_ cohaerent, ut ex eis saepe colligatur quid in _B_
fuerit. Et _La1_ quidem non diu post _B_ uidetur descriptus; Vat. 1630
recentior, neque a me in hoc libello exhibetur. Ceterum non parui sunt
quae peculiaria in _BLa1_ extant; quorum partem hic pono. LXV 14 Dauilas
_BLa1_, Bauilla _O_, Bauilas _ex_ Bauila _G_, Daulias _Catullus_; LXVI 5
sublamia _B_, sublamina _O_, sublimia _G et plerique_, sub Latmia
_Catullus_; LXIV 211 erectum _La1_, errectum _B m. pr. _, ereptum
_plerique_, Erechtheum _Catullus_; LXVI 25 atque ego certe _BLa1_, at
ego certe _GOR et plerique_.
Quae quoniam ad ueritatem aut propius accedunt aut possunt accedere
(uelut LXVI 25) quam _GOR_, ab alio fonte uidentur deriuata atque hi
fuerunt. Hoc dico: codicis eius principalis siue archetypi quem
Veronensis (siue carta ea siue papyrus fuit) ante 1323 inuenerat,
nonaginta annis intercedentibus, ita uariasse apographa ut non semper in
uetustissimis, sed interdum etiam in recentioribus, qualia sunt _BLa1_,
melius ac fidelius repraesentetur id quod in archetypo illo traditum
fuerat. Hinc credo explicari tot alternantes lectiones quae in _G_ et
_R_ reperiuntur; quae ut ab archetypon diuerse interpretantibus sine
dubio ortae sunt, ita ex archetypo non ipso semper, sed apographis eius
depromi poterant, qualia inter 1323 et 1375 quo anno descriptus est _G_,
exarata esse credibile est. Non igitur mirum si et in _C_(_olbertino_)
et in _A_(_mbrosiano_) atque adeo in _D_(_atano_), quamuis _CA_ medio
fere saec. xv, _D_ non ante 1463 descriptus fuerit, interdum extant
uestigia lectionum quae ceteris codicibus antiquiora et sinceriora sint.
Duo exempla affero quae instar erunt omnium. LXXII 6 quod uulgo editur
_Multo mi tamen es uilior et leuior_, codices sic tradiderunt, _Multo
ita me nec uilior et leuior_. Solus _C_ habet, _multo "me" ita nec
uilior et leuior_, quo significatur transponendum esse _me_: uidelicet
post _ita_ rursus _me_ repetendum erat, _multo me ita me u. e. l. _
Itaque non _multo mi tamen es_ sed _multo mei tamen es_ reponendum erit;
_mei_ enim datiuus est LXXVII 3 _sicine subrepsti mei_, fortasse etiam
XXXVII 11 _puella nam mei_, ubi codices habent _me_. Alterum exemplum
est XXXIV 23 solitas es _A_, in quo latere antiquum morem scribendi
_solita's_ intellexit Lucianus Mueller: a quo non longe abest unicum
illud quod habet _R_ XLIX 7 _omniums_ quod non immerito ad ipsum
archetypon redire existimauit is qui codicem inuenit, Gulielmus Gardner
Hale. Atque utinam huiusmodi essent plura quae in eo extant codice;
haberemus certiorem ad archetypon redintegrandum uiam: quamquam ne sic
quidem ad ipsius Catulli manum iretur.
De _Datano_ fusius dixi in ed. maiore Prolegg. pp. xxxi-xxxv. Is quia
nonnulla habet quae ab Italis interpolata sint, uelut LXVIII 47 (qui
uersus deest in sincerioribus), XCV 9 in fine uersus _laboris_, LXV 12
_canam_ ubi ceteri _tegam_, a nonnullis editoribus hodie repudiatur. Est
tamen ea species in uniuersum Datani, quae non modo peculiaris dicenda
sit, sed praesertim si orthographiam spectes, incorruptam uetustatem
prae se ferens; qua re Lachmanno hic potissimum dignus habitus est quem
cum uno altero totum exhiberet in ed. sua anni 1829, neque ego, qui
Lachmanni crisin semper habuerim plurimi, umquam a me impetrare potui
ut, Baehrensio potius et Munroni obsecutus propter pauca quae codex is
habet uitia, uniuersum neglegerem abiceremque. Huius compar
consimilisque codex est Musei Britannici, Add. 11,915, quem in ed.
maiore littera _a_ signaui.
Ex his decem codicibus plerumque constabit quid in Veronensis archetypo
scriptum fuerit, non ut hinc restitui putes ueram manum Catulli.
Fuerit enim diuersa carminum recensio, ut ex LXII patet, quod
quemadmodum legitur in Thuaneo apographo saeculi ix, non semper
consentit cum codicibus saec. xiv, xv.
His adiunxi alios quorum fides plerumque integra uisa est, in primis
Laurentianum secundum (Plut. xxxiii cod. 12), Parisinum 7989, Harleianos
duo, quorum alter 2574 (_h_) saepe consentit cum Oxoniensi (_O_), alter
(4094) post Tibullum Propertiumque habet Catulli LXI, LXII, II, X, V-IX,
XI-XVII 14, duo Phillippicos, alterum 9591, scriptum anno 1453 (nunc
Bodl. Lat. Class. e. 17), alterum 3364 (nunc Bodl. Lat. Class. e. 15);
praeterea, quamquam minoris aestimandos, Caesenatem saec. xv exeuntis,
Carpentoractensem (_Carpentras_) 357, Brixianum _A_ vii. 7, Riccardianum
2242, Parmensem 716, Perusinum (_p_) qui idem Cuiacianus fuerat
Scaligeri, nunc est inter libros Samuelis Allen, Dublinensis; praeterea
codicem quendam Gualteri Ashburner, olim inter socios collegii
Mertonensis apud Oxonienses, continentem Catull. I-LXI 127 et quaedam
Tibulli. Hos rarius tantum excerpsi, praeter Laur. xxxiii. 12,
Harleianos, Perusinum (_p_), et Bodl. Lat. Class. e. 15, hunc utpote
peculiaria nonnulla praestantem quibus ueri species inesset, _p_ ut
coniecturas, quae Catulli textum ex doctorum emendatione, praecipue
Italorum, saec. xv occuparint. Ea quoniam ad Catullum explicandum non
sunt sine pretio, ideo adieci, quamquam non diffiteor prolixiorem sic
factam esse speciem apparatus critici quam aut libelli norma postulabat
aut ipse susceperam uolueramque.
ADDENDA IN ADNOT. CRIT.
IV. 4, 5 Siue. . . siue _R, non_ sine. . . sine
LXI. 226 _fort. _ bene mutuo ex
SIGLA
_T_ huaneus, Paris. 8071: habet Catulli c. lxii saec. ix
_G_ angermanensis, Paris. 14137 anni 1375
_O_ xoniensis Bodl. Canon. Lat. 30 saec. xiv
_R_ omanus (Vat. Ottob. 1829) saec. xiv exeuntis
_Ven_ arcianus Class. xii. Cod. Lat. 80 saec. xv
_B_ ononiensis (Bologna) 2621, Bibliothecae
Vniuersitatis anni 1411/2
_La1_ aurentianus primus (Bibl. Laurentiano-Mediceae
Plut. xxxiii Cod. 13) saec. xv
_A_
mbrosianus M. 38, Mediolani saec. xv
_C_ olbertinus, Paris. 8234 saec. xv
? onsensus codicum _GOR Ven BLa1AC_ ubi omnes uel
uno alteroue excepto conspirant
_D_
atanus Bibl. Berolinensis (Diez. B. Santen. 37) anni 1463
_a_ rit. Mus. Add. 11,915 anni 1460
_h_ arleianus 2574 saec. xv
_h2_ arleianus 4094 saec. xv
_Phill. _ hillippicus 9591, nunc Bodleianus
Lat. Class. e. 17 saec. xv
_Bodl. Lat. Class. e. 15_, olim Phillippicus 3364 saec. xv
Paris. 7989 anni 1423
Laur. xxxiii. 12 saec. xv
_Qui secuntur rarius tantum adhibiti sunt_
Carpentoractensis (_Carpentras_) 357 saec. xv exeuntis
Brixianus Bibl. Querinianae A vii. 7 saec. xv
Parmensis 716 saec. xv
Bononiensis (Bologna) 2744 saec. xv
Perusinus uiacianus Scaligeri (_p_) anni 1467
Ashburneri codex I-LXI 127 continens anni 1451
CATVLLI CARMINA
_Catulli_ (_-lis_ La2) _Veronensis liber incipit ad Cornelium_
BGR Ven Laur. 33. 12: _Catulli Veronensis poetae liber incipit_ A
et Santenianus: _Catulli Veronensis ad Cornelium_ La1: _Catullus
Veronensis poeta_ O: _Catuli Veronensis poete cla liber incipit_
a: _Q. Catuli Veronensis liber incipit ad Cornelium I_ D: Q.
VALERI. CATVLLI. VERONENS. AD CORN. NEPOTEM. LIBER C
I
Qui dono lepidum nouum libellum
arido modo pumice expolitum?
Corneli, tibi: namque tu solebas
meas esse aliquid putare nugas;
iam tum cum ausus es unus Italorum 5
omne acuum tribus explicare cartis
doctis, Iuppiter, et laboriosis.
quare habe tibi quidquid hoc libelli
qualecumque; quod, o patrona uirgo,
plus uno maneat perenne saeclo. 10
1 _Qui_ ADh Gulielmus Pastrengicus (1295-1360 A. D. ) de
originibus rerum p. 88b: _cui_ GO[3] (non _qui_) RBCLa1
2 _arido_ codd. : _arida_ Pastrengicus, fortasse ex Serui
adnotatione ad Aen. xii. 587 ubi tradit Catullum _pumicem_
dixisse feminino
5 _tum_ h: _tamen_ ? || _es_ h: _est_ ?
8 _tibi habe quicquid_ ? || _haec_ O || _libelli al. mei_ G
9 _quod_] _quidem_ D, Bodl. Lat. Class. e. 15, marg. R || _o_
add. Perusinus (p): om. ? || _patroni ut ergo_ Bergk
10 _perire_ O
[Adnotatio 3: Sic enim monstrantibus Elmero Merrill et E. B.
Nicholson nunc lego quod in G et O scriptum est. ]
II
Passer, deliciae meae puellae,
quicum ludere, quem in sinu tenere,
qui primum digitum dare atpetenti
et acris solet incitare morsus,
cum desiderio meo nitenti 5
carum nescio quid libet iocari,
et solaciolum sui doloris,
? credo ut cum grauis acquiescet ardor:?
tecum ludere sicut ipsa possem
et tristis animi leuare curas! 10
. . . . . . . .
tam gratum est mihi quam ferunt puellae
pernici aureolum fuisse malum,
quod zonam soluit diu ligatam.
II _Fletus passeris Lesbie_ ? : spatium unius uersus in O titulo
tamen carens
3 _qui_ GODBLa1 (m. pr. ): _[C/Q]ui_ R: _cui_ ha, marg. O:
_quoi_ C
[littera "Q" erasa, "C" supra scripta]
_at petenti_ O: _at petenti al. patenti_ Ven. et sic G prius,
quamuis post in _parenti_ mutatum fuerit: _appetenti_ Ra
6 _karum_ GO || _libet_ GO sed _iubet_ marg. O: _lubet_ Baehrens
8 sic ? sed _cum_ om. Ba || _credo, ut tum g. acquiescat a. _
Baptista Guarinus: _credo, et cum_ (_quo_ Postgate) _grauis
acquiescit_ (_-at_ Postgate) _ardor_ ego olim: _quaerit quo g.
acquiescat a. _ E. M. Thompson. Omittendum esse _credo_ ratus est
Tartara tamquam additum ab eo qui dubitationem suam de scriptura
sic declarauit
9 _ludere_ (suprascr. _al. luderem_) G: _luderem_ D
Post 10 uidentur excidisse quaedam, uelut _tecum ludere, sic ut
ipsa ludit_: sed interstitii uestigia non habent codices
11 _est_ omittebat Conington
13 _ligatam_ ACBLa1Dah Priscianus: _negatam al. ligatam_ G:
_negatam_ O: _ligatam_ marg. _negatam_ R, sed ut ante _ligatam_
uideatur aliquid erasum: cf. Carm. Epigr. 1504. 49 Buech.
_zonulam ut soluas diu ligatam_
III
Lugete, o Veneres Cupidinesque,
et quantum est hominum uenustiorum.
passer mortuus est meae puellae,
passer, deliciae meae puellae.
quem plus illa oculis suis amabat: 5
nam mellitus erat suamque norat
ipsam tam bene quam puella matrem.
nec sese a gremio illius mouebat,
sed circumsiliens modo huc modo illuc
ad solam dominam usque pipilabat. 10
qui nunc it per iter tenebricosum
illuc, unde negant redire quenquam.
at uobis male sit, malae tenebrae
Orci, quae omnia bella deuoratis:
tam bellum mihi passerem abstulistis. 15
uae factum male! uae miselle passer,
tua nunc opera meae puellae
flendo turgiduli rubent ocelli.
III cum II continuatum habent ? , nullo titulo nec spatio tituli
4 om. ABCLa1a
7 _ipsa_ ABC
9 _circum siliens_ GR: _circum silens al. siliens_ O
10 _pipilabat_ Da: _piplabat_ ? : _pipiabat_ marg. h Voss
11 _tenebricosum_ h2: _tenebrosum_ ?
12 _illuc_ marg. O: _illud_ ?
Carm. Epigr. 1504. 11 Buech. _Unde fata negant redire quemquam_
14 _Orciquae_ R m. pr. : _Orcique al. quae_ G: _Orcique_ COVen ||
_bella al. pulcra_ G: _bella i. pulcra_ O
16 _uae. . . uae miselle_ scripsi ex eo quod habent ?
16 _Bonum factum male bonus ille passer:_ correxerunt ex Att.
xv. 1. 1 _o factum male, o miselle passer_: cf. Carm. Epigr.
1512. 4. 7 Buech. _o factum male Myia quod peristi: proh miselle
passer_ Bapt. Guarinus: _pro f. m. pro pusille_ Froehlich: _io
miselle p. _ Lachmann
17 _tua_ (suprascr. _quia_) O
18 _turgidoli_ R m. pr.
IV
Phasellus ille, quem uidetis, hospites,
ait fuisse nauium celerrimus,
neque ullius natantis impetum trabis
nequisse praeterire, siue palmulis
opus foret uolare siue linteo. 5
et hoc negat minacis Adriatici
negare litus insulasue Cycladas
Rhodumque nobilem horridamque Thraciam,
Propontida trucemue Ponticum sinum,
ubi iste post phasellus antea fuit 10
comata silua: nam Cytorio in iugo
loquente saepe sibilum edidit coma.
Amastri Pontica et Cytore buxifer,
tibi haec fuisse et esse cognitissima
ait phasellus: ultima ex origine 15
tuo stetisse dicit in cacumine,
tuo imbuisse palmulas in aequore,
et inde tot per impotentia freta
herum tulisse, laeua siue dextera
uocaret aura, siue utrumque Iuppiter 20
simul secundus incidisset in pedem.
neque ulla uota litoralibus deis
sibi esse facta, cum ueniret a marei
nouissimo hunc ad usque limpidum lacum.
sed haec prius fuere: nunc recondita 25
senet quiete seque dedicat tibi,
gemelle Castor et gemelle Castoris.
IV _DE PHASELLO_ (_-ELO_ VenR) ? : spatium unius uersus in O
1 _Phaselus_ DaVen
2 _aiunt_ ?
2 _celerrimum_ (_celerimum_ O) ?
3 _illius_ ? || _tradis_ h2: _tardis_ ?
4 _neque esse_ ? || _sine_ ? : _siue_ R
5 _sine_ ? : _siue_ R
6 _haec_ O || _negant_ R || _mina ei_ B m. pr. , GOVenDah: _mina
ci_ Cod. Vat. 1630: _mina|||_ dein _minacis_ R
7 _insula uegeladas_ O
8 _tractam_ ? sed _traciam_ corr. R et corr. La1
11 _silua_ om. O, add. in marg. || _cit_(_th_ C)_eorio_ ? sed
_citeono_ Oh2
13 _citheri_ GO et R m. pr.
14 _cognitissima_ ah2: _cognotissima_ ?
17 _tuo_ O: _tuas_ cett.
18 _inte_ R
19 _herum_ GOR
20 _uocare cura_ ABCGOh: _uocare{t} ura_ R m. pr. : _uocare{t}
aura_ corr. R
22 _litoralibus_ GR _litt. _ OBAC || _diis_ ? sed _e_ iam
superscripta in La1
23 _a marei_ Lachm. : _amaret_ ? et, ut videtur, R ante quam in
_amari_ mutatum erat: _amare_ ah2
24 _nouissimo_ a: _nouissime_ ? , Munro
25 _hoc_ CGVen R m. pr.
27 _Castor_ D, Diomedes p. 344 Keil: _Castorum_ R m. pr. B et
La1 nondum mutati: _Castrum al. Castorum_ G: _Castrum_ O
V
Viuamus, mea Lesbia, atque amemus,
rumoresque senum seueriorum
omnes unius aestimemus assis.
soles occidere et redire possunt:
nobis cum semel occidit breuis lux, 5
nox est perpetua una dormienda.
da mi basia mille, deinde centum,
dein mille altera, dein secunda centum,
deinde usque altera mille, deinde centum.
dein, cum milia multa fecerimus, 10
conturbabimus illa, ne sciamus,
aut ne quis malus inuidere possit,
cum tantum sciat esse basiorum.
V _AD LESBIAM_ ? : in O spatium unius uersus sine titulo
3 _extime_(_ne_ O)_mus_ ?
5 _nobiscum_ ?
8 _deinde mi//// altera da//// secunda centum_ G, et sic R, nisi
quod _da_ post inlatum uidetur: _deinde mille altera deinde
secunda centum_ Oh2
10 _deinde_ ?
11 _conturbauimus_ ? || _nesciamus_ ?
13 _tantum_ corr. R, corr. La1: _tantus_ CGOVen, R et La1 nondum
mutati || _sciet_ Buecheler ex Priap. lii. 12
VI
Flaui, delicias tuas Catullo,
nei sint illepidae atque inelegantes,
uelles dicere, nec tacere posses.
uerum nescio quid febriculosi
scorti diligis: hoc pudet fateri. 5
nam te non uiduas iacere noctes
nequiquam tacitum cubile clamat
Sertisque ac Syrio fraglans oliuo,
puluinusque peraeque et hic et ille
attritus, tremulique quassa lecti 10
argutatio inambulatioque.
nam nil uerpa ualet, nihil tacere.
cur? non tam latera ecfututa pandas,
nei tu quid facias ineptiarum.
quare, quidquid habes boni malique, 15
dic nobis. uolo te ac tuos amores
ad caelum lepido uocare uersu.
VI cum V continuatur in O: _AD FLAVIVM_ cett.
2 _nei_ Lachmann: _ne_ ?
3 _uelis_ et _possis_ Heinsius
5 _hic_ O
7 _nequiquam_ Haupt: _nequicquam_ GVen et R, sed hi duo diuise:
_ne quid quam_ O
8 _Sertisque_ Da: _Sertis_ ? nisi quod _Sectis_ BLa1 _ac Syrio_
Auantius: _a sirio_ R m. pr. : _asirio_ GO || _fraglans_ scripsi:
_flagrans_ GORVenBLa1: _fragrans_ D et Laur. 33. 12
9 _et haec et illo_ O: _et hec_ (suprascr. _hic_) _et illo_
(suprascr. _al. ille_) GRVen Correxerunt _et hic et illic_
(_illi), et heic et illei_ Fort. _et hoc ( huc) et illo_
10 _cassa_ D, Froehner: _casa_ a (m. pr. )
12 _nil uerpa ualet_ scripsi: _inista preualet_ O: _ni ista
preualet_ GRVen: _mi stupra ualet_ uir doctus in Ephem. Class.
xxiv. p. 211 (_stupra_ iam Scaliger) _nil ista ualet_ Lachm. :
_nil stupra u. _ Haupt
13 sic Lachm. : _cur non tam latera et futura panda_ ? : _et
fututa_ h2 || _pandas_ h
14 _nei_ Marcilius: _nec_ ? : _ne_ a
15 _quid quid_ O: _quicquid_ ? || _bonique malique_ O
17 _uersum_ O: _uersum? _ (sic) R
VII
Quaeris, quot mihi basiationes
tuae, Lesbia, sint satis superque.
quam magnus numerus Libyssae harenae
lasarpiciferis iacet Cyrenis,
oraclum Iouis inter aestuosi 5
et Batti ueteris sacrum sepulcrum;
aut quam sidera multa, cum tacet nox,
furtiuos hominum uident amores;
tam te basia multa basiare
uesano satis et super Catullo est, 10
quae nec pernumerare curiosi
possint nec mala fascinare lingua.
VII Spatium unius uersus in O titulo carens: _AD LESBIAM_ cett.
1 _quod_ GORLa1
3 _libisse_ ORVen: _lybisse_ G
4 _lasarpici feris al. fretis_ GRVen: _lasarpici fecis_ Oh2 ||
_tyrenis al. cyrenis_ GRVen: _tyrenis_ OLa1, B m. pr.
5 _oradum_ uel _ora dum_ ?
6 _beati_ O; _beati al. beari_ GRVen: _brati_ a (m. pr. )
9 _basiei_ O, et R m. pr. : _basiei al. basia_ GVenC
VIII
Miser Catulle, desinas ineptire,
et quod uides perisse perditum ducas.
fulsere quondam candidi tibi soles,
cum uentitabas quo puella ducebat
amata nobis quantum amabitur nulla. 5
ibi illa multa tum iocosa fiebant,
quae tu uolebas nec puella nolebat.
fulsere uere candidi tibi soles.
nunc iam illa non uolt: tu quoque inpotens noli,
nec quae fugit sectare, nec miser uiue, 10
sed obstinata mente perfer, obdura.
uale, puella. iam Catullus obdurat,
nec te requiret nec rogabit inuitam.
at te dolebis, cum rogaberis nulla.
scelesta ? ne te? . quae tibi manet uita! 15
quis nunc te adibit? cui uideberis bella?
quem nunc amabis? cuius esse diceris?
quem basiabis? cui labella mordebis?
at tu, Catulle, destinatus obdura.
VIII Spatium unius uersus in O titulo carens: _AD SE IPSVM_ ?
6 _cum_ O: _tam_ Scaliger
9 _impotens noli_ Auantius: _impote_ (_inpote_ O) ?
12 om. La1
14 _nulla_ ?
15 _ne ter tibi quae_ Bodl. Lat. Class. e. 15: _nec te_ Phil. :
_nocte_ Statius || _nullam. . . noctem_ Voss
18 _cum labella_ O
IX
Verani, omnibus e meis amicis
antistans mihi milibus trecentis,
uenistine domum ad tuos Penates
fratresque unanimos anumque matrem?
uenisti. o mihi nuntii beati! 5
uisam te incolumem audiamque Hiberum
narrantem loca, facta, nationes,
ut mos est tuus, applicansque collum
iucundum os oculosque suauiabor.
o quantum est hominum beatiorum, 10
quid me laetius est beatiusue?
IX _AD VERAN(N)IVM_ ? : spatium unius uersus in O
1 _Verani_ a: _Veranni_ BDGLa1Ohh2: _Veramni_ AC || _e_ om. O
2 _antistans_ Auantius: _antistas_ ? || _milibus_ O: _millibus_
GRVen.
4 _uno animo sanamque_ O: _uno animo suamque al. sanam_ GVen ||
_anumque_ Faernus: _senemque_ Auantius
9 _suauiabor_ D: _suabior_ ?
X
Varus me meus ad suos amores
uisum duxerat e foro otiosum,
scortillum, ut mihi tum repente uisum est,
non sane illepidum neque inuenustum.
huc ut uenimus, incidere nobis 5
sermones uarii, in quibus, quid esset
iam Bithynia, quo modo se haberet,
et quonam mihi profuisset aere.
respondi id quod erat, nihil neque ipsis
nec praetoribus esse nec cohorti, 10
cur quisquam caput unctius referret,
praesertim quibus esset irrumator
praetor, non faceret pili cohortem.
'at certe tamen,' inquiunt 'quod illic
natum dicitur esse, comparasti 15
ad lecticam hominis. ' Ego, ut puellae
unum me facerem beatiorem,
'non' inquam 'mihi tam fuit maligne,
ut, prouincia quod mala incidisset,
non possem octo homines parare rectos. ' 20
at mi nullus erat neque hic neque illic,
fractum qui ueteris pedem grabati
in collo sibi collocare posset.
hic illa, ut decuit cinaediorem,
'quaeso' inquit 'mihi, mi Catulle, paulum 25
istos ? commoda: nam? uolo ad Sarapim
deferri. ' 'mane' inquii puellae,
'istud quod modo dixeram me habere,
fugit me ratio: meus sodalis
Cinna est Gaius, is sibi parauit. 30
uerum, utrum illius an mei, quid ad me?
utor tam bene quam mihi pararim.
sed tu insulsa male et molesta uiuis,
per quam non licet esse neglegentem.
