nil mihi tam ualde placeat, Ramnusia uirgo,
quod temere inuitis suscipiatur heris.
quod temere inuitis suscipiatur heris.
Latin - Catullus
: _uestri non esse_ Bod.
Lat.
Class.
e.
15: fort.
_unguinis
expertem uestri noli esse tuum me_ || _non siris_ Lachm.
(_siueris_ Scal. ): _non iusseris_ ego in ed. maiore || _tuam me_
Auantius: _tuei me_ Fleischer
92 _larg? is_ Ven: fort. _largeis_ || _affice_ p, Scal. :
_effice_ ?
93 _corruerint_ Lachm. : _cur iterent_ ? : _cur uerent_ cod.
Landauianus Nigrae: _corruerent_ ego in editione maiore: _cur
retinent? iterum_ Markland: _sidera cur haerent? utinam_ Nigra
94 _Hydrochoi_ ed. Pr. : _idrochoi_ uel _id rochoi_ ? ||
_fulgoret_ Baehrens
LXVII
CATVLLVS
O dulci iucunda uiro, iucunda parenti,
salue, teque bona Iuppiter auctet ope,
ianua, quam Balbo dicunt seruisse benigne
olim, cum sedes ipse senex tenuit,
quamque ferunt rursus uoto seruisse maligno, 5
postquam es porrecto facta marita sene.
dic age dum nobis, quare mutata feraris
in dominum ueterem deseruisse fidem.
IANVA
Non (ita Caecilio placeam, cui tradita nunc sum)
culpa mea est, quamquam dicitur esse mea, 10
nec peccatum a me quisquam pote dicere quicquam:
? uerum istius populi ianua qui te facit? ,
qui, quacumque aliquid reperitur non bene factum,
ad me omnes clamant: ianua, culpa tua est.
CATVLLVS
Non istuc satis est uno te dicere uerbo, 15
sed facere ut quiuis sentiat et uideat.
IANVA
Qui possum? nemo quaerit nec scire laborat.
CATVLLVS
Nos uolumus: nobis dicere ne dubita.
IANVA
Primum igitur, uirgo quod fertur tradita nobis,
falsum est. non illam uir prior attigerit, 20
languidior tenera cui pendens sicula beta
numquam se mediam sustulit ad tunicam:
sed pater illius nati uiolasse cubile
dicitur, et miseram conscelerasse domum,
siue quod impia mens caeco flagrabat amore, 25
seu quod iners sterili semine natus erat,
ut quaerendum unde unde foret neruosius illud,
quod posset zonam soluere uirgineam.
CATVLLVS
Egregium narras mira pietate parentem,
qui ipse sui nati minxerit in gremium. 30
IANVA
Atqui non solum hoc se dicit cognitum habere
Brixia Chinea supposita specula,
flauus quam molli percurrit flumine Mella,
Brixia Veronae mater amata meae,
sed de Postumio et Corneli narrat amore, 35
cum quibus illa malum fecit adulterium.
dixerit hic aliquis: quid? tu istaec, ianua, nosti?
cui numquam domini limine abesse licet,
nec populum auscultare, sed hic suffixa tigillo
tantum operire soles aut aperire domum? 40
saepe illam audiui furtiua uoce loquentem
solam cum ancillis haec sua flagitia,
nomine dicentem quos diximus, ut pote quae mi
speraret nec linguam esse nec auriculam.
praeterea addebat quendam, quem dicere nolo 45
nomine, ne tollat rubra supercilia.
longus homo est, magnas cui lites intulit olim
falsum mendaci uentre puerperium.
LXVII Inter LXVI, LXVII interstitium non est in codicibus
1 _ioc. _ ?
5 _maligne_ Oh, Munro: _nato s. maligne_ Froehlich
6 _es_ Ald. I: _est_ ? || _marita_ Da: _marite_ ?
7 _agedum nobis_ Calp. 1481: _age de nobis_ ? : _age da_
Balthazar Venator
8 _ueterem_ Oh Santenianus: _uenerem_ ?
9 _plateam_ BRVen
11 _quidq. _ O
12 _istius_ GORVen (sed _-? ? _ RVen) Bod. Lat. Class. e. 15:
_isti_ BCAh Laurentiani: _istis_ Da || _qui te_ ? : _qui re_ Bod.
Lat. Class. e. 15 || _isti populo ianua quidque facit_ Doering
(_quidque_ iam Statius et nuper Vahlen): _qui te_ Scal. mutabat
in _Quinte_, quod recepit Lachm. || _uerumst ius populi_ Munro:
_uerum est os populi 'ianua,' Quinte, 'facit,'_ ego in ed.
maiore, cf. Herond. iii. 47, 8 _? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?
? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? _
17 _quid possum_ ? : _possim_ Da
18 _nobis_ Muretus: _uobis_ ?
20 _attigerat_ h
21 om. O || Vide ad LXIV. 386
22 _ad_ Calpurnius || _hanc_ ? : fort. _numquam se in mediam
sustulerat tunicam_
23 _gnate_ Da
27 sic Bergk et ante eum Statius, nisi quod hic _et_ pro _ut_
maluit || _et qu(a)erendus unde_ ? : _et qu(a)erendus_ (_-dum_
Bod. ) _ut unde_ Da Bod. Lat. Class. e. 15: _et quaerendus is
unde_ Lachm.
31-48 in codicibus continuantur sine omni nota distributionis:
eos uarie dispertiunt Froehlich, Rossbach, Schwabe, L. Mueller,
Baehrens
30 _minxerat_ BLa1Da Phil.
31 sic Da: _se dicit_ om. _hoc_ G: _hoc dicit se_ Oh: _se dicit
hoc_ BCA Laurentiani || Verus ordo elucet ex Bod. Lat. Class. e.
15 _non solum hosce dicit hoc_: nam _hoc se_ corrupto in
_hosce_, alterum _hoc_ inlatum est
32 _Chinea suppositum specula_ ? : _Cycnea_ Zanchius de Orig.
Orobiorum Lib. II. p. 47{b}: _cyaneae s. speculae_ Cranstoun ||
_supposita_ Capriolius Chron. de rebus Brixianorum fol. iiii{a}
33, 34 interpolatos credidit Scipio Maffei, a Brixiano confictos
Palmer
33 _praecurrit_ ed. Trinc. et sic Cluuerius || _Mella_] _melo_
O: _mello_ cett.
34 _meae_] _uice_ a
35 _posth. _ GORVen
37 _hi? _ (suprascr. _c_) R _quid_ (_quod_ La1) _tu istec_
(_iste_ GO) ? : _qui_ Ald. I
39 _hic_ Dap: _hec_ ? : _hoc_ h et Laur. 33. 12
41 _audiui_ GOD: _audiuit_ RVenACB Laurentiani
42 _sola cum_ (om. Da) _conciliis_ (_concillis_ O) codd. : _sola
cum aliis al. conciliis_ Ven: _cum ancillis_ Robortellus ut mihi
indicauit Bywater
44 _speraret_ Calpurnius: _sperent_ Oh: _spere? t_ GR: _speret_
CDVen
45 _addebant_ O
46 _ne_] _te_ GORVenA Laur. 33. 12
47 _est_ om. a et D m. pr. || _cui_] _qui_ codd.
48 _mendaci_ Da: _mendacii_ (_-tii_ BRh) _? _
LXVIII
Quod mihi fortuna casuque oppressus acerbo
conscriptum hoc lacrimis mittis epistolium,
naufragum ut eiectum spumantibus aequoris undis
subleuem et a mortis limine restituam,
quem neque sancta Venus molli requiescere somno 5
desertum in lecto caelibe perpetitur,
nec ueterum dulci scriptorum carmine Musae
oblectant, cum mens anxia peruigilat:
id gratum est mihi, me quoniam tibi dicis amicum,
muneraque et Musarum hinc petis et Veneris: 10
sed tibi ne mea sint ignota incommoda, Malli,
neu me odisse putes hospitis officium,
accipe, quis merser fortunae fluctibus ipse,
ne amplius a misero dona beata petas.
tempore quo primum uestis mihi tradita pura est, 15
iucundum cum aetas florida uer ageret,
multa satis lusi: non est dea nescia nostri,
quae dulcem curis miscet amaritiem:
sed totum hoc studium luctu fraterna mihi mors
abstulit. o misero frater adempte mihi, 20
tu mea tu moriens fregisti commoda, frater,
tecum una tota est nostra sepulta domus,
omnia tecum una perierunt gaudia nostra,
quae tuus in uita dulcis alebat amor.
cuius ego interitu tota de mente fugaui 25
haec studia atque omnis delicias animi.
quare, quod scribis Veronae turpe Catullo
esse, quod hic quisquis de meliore nota
frigida deserto tepefacsit membra cubili,
id, Malli, non est turpe, magis miserum est. 30
ignosces igitur, si, quae mihi luctus ademit,
haec tibi non tribuo munera, cum nequeo.
nam, quod scriptorum non magna est copia apud me,
hoc fit, quod Romae uiuimus: illa domus,
illa mihi sedes, illic mea carpitur aetas: 35
huc una ex multis capsula me sequitur.
quod cum ita sit, nolim statuas nos mente maligna
id facere aut animo non satis ingenuo,
quod tibi non utriusque petenti copia posta est:
ultro ego deferrem, copia siqua foret. 40
*
Non possum reticere, deae, qua me Allius in re
iuuerit aut quantis iuuerit officiis,
ne fugiens saeclis obliuiscentibus aetas
illius hoc caeca nocte tegat studium:
sed dicam uobis, uos porro dicite multis 45
milibus et facite haec carta loquatur anus.
. . . . . . . .
notescatque magis mortuus atque magis,
nec tenuem texens sublimis aranea telam
in deserto Alli nomine opus faciat. 50
nam, mihi quam dederit duplex Amathusia curam,
scitis, et in quo me corruerit genere,
cum tantum arderem quantum Trinacria rupes
lymphaque in Oetaeis Malia Thermopylis,
maesta neque assiduo tabescere pupula fletu 55
cessaret tristique imbre madere genae.
qualis in aerei perlucens uertice montis
riuus muscoso prosilit e lapide,
qui cum de prona praeceps est ualle uolutus,
per medium densi transit iter populi, 60
dulce uiatori lasso in sudore leuamen,
cum grauis exustos aestus hiulcat agros:
hic, uelut in nigro iactatis turbine nautis
lenius aspirans aura secunda uenit
iam prece Pollucis, iam Castoris implorata, 65
tale fuit nobis Allius auxilium.
is clausum lato patefecit limite campum,
isque domum nobis isque dedit dominam,
ad quam communes exerceremus amores.
quo mea se molli candida diua pede 70
intulit et trito fulgentem in limine plantam
innixsa arguta constituit solea.
coniugis ut quondam flagrans aduenit amore
Protesilaeam Laudamia domum
inceptam frustra, nondum cum sanguine sacro 75
hostia caelestis pacificasset heros.
nil mihi tam ualde placeat, Ramnusia uirgo,
quod temere inuitis suscipiatur heris.
quam ieiuna pium desideret ara cruorem,
docta est amisso Laudamia uiro, 80
coniugis ante coacta noui dimittere collum,
quam ueniens una atque altera rursus hiems
noctibus in longis auidum saturasset amorem,
posset ut abrupto uiuere coniugio,
quod scibant Parcae non longo tempore abisse, 85
si miles muros isset ad Iliacos.
nam tum Helenae raptu primores Argiuorum
coeperat ad sese Troia ciere uiros,
Troia (nefas) commune sepulcrum Asiae Europaeque,
Troia uirum et uirtutum omnium acerba cinis, 90
qualiter et nostro letum miserabile fratri
attulit. ei misero frater adempte mihi,
ei misero fratri iucundum lumen ademptum,
tecum una tota est nostra sepulta domus,
omnia tecum una perierunt gaudia nostra, 95
quae tuus in uita dulcis alebat amor.
quem nunc tam longe non inter nota sepulcra
nec prope cognatos compositum cineris,
sed Troia obscena, Troia infelice sepultum
detinet extremo terra aliena solo. 100
ad quam tum properans fertur simul undique pubes
Graeca penetralis deseruisse focos,
ne Paris abducta gauisus libera moecha
otia pacato degeret in thalamo.
quo tibi tum casu, pulcerrima Laudamia, 105
ereptum est uita dulcius atque anima
coniugium: tanto te absorbens uertice amoris
aestus in abruptum detulerat barathrum,
quale ferunt Grai Pheneum prope Cylleneum
siccare emulsa pingue palude solum, 110
quod quondam caesis montis fodisse medullis
audit falsiparens Amphitryoniades,
tempore quo certa Stymphalia monstra sagitta
perculit imperio deterioris heri,
pluribus ut caeli tereretur ianua diuis, 115
Hebe nec longa uirginitate foret.
sed tuus altus amor barathro fuit altior illo,
qui actutum domitum ferre iugum docuit.
nam neque tam carum confecto aetate parenti
una caput seri nata nepotis alit, 120
qui cum diuitiis uix tandem inuentus auitis
nomen testatas intulit in tabulas,
impia derisi gentilis gaudia tollens,
suscitat a cano uolturium capiti:
nec tantum niueo gauisa est ulla columbo 125
compar, quae multo dicitur improbius
oscula mordenti semper decerpere rostro,
quam cum praecipue multiuola est mulier.
sed tu horum magnos uicisti sola furores,
ut semel es flauo conciliata uiro. 130
aut nihil aut paulo cui tum concedere digna
lux mea se nostrum contulit in gremium,
quam circumcursans hinc illinc saepe Cupido
fulgebat crocina candidus in tunica.
quae tamen etsi uno non est contenta Catullo, 135
rara uerecundae furta feremus herae,
ne nimium simus stultorum more molesti.
saepe etiam Iuno, maxima caelicolum,
coniugis in culpa flagrantem contudit iram,
noscens omniuoli plurima facta Iouis. 140
at, quia nec diuis homines componier aequum est,
. . . . . . . .
. . . . . . . .
ingratum tremuli tolle parentis onus.
nec tamen illa mihi dexstra deducta paterna
fraglantem Assyrio uenit odore domum,
sed furtiua dedit mira munuscula nocte, 145
ipsius ex ipso dempta uiri gremio.
quare illud satis est, si nobis is datur unis
quem lapide illa diem candidiore notat.
hoc tibi, quod potui, confectum carmine munus
pro multis, Alli, redditur officiis, 150
ne uestrum scabra tangat rubigine nomen
haec atque illa dies atque alia atque alia.
huc addent diui quam plurima, quae Themis olim
antiquis solita est munera ferre piis.
seitis felices et tu simul et tua uita, 155
et domus in qua olim lusimus et domina,
et qui principio nobis ? terram dedit aufert? ,
a quo sunt primo omnia nata bona,
et longe ante omnes mihi quae me carior ipso est,
lux mea, qua uiua uiuere dulce mihi est. 160
LXVIII De hoc carmine disserui in ed. maiore pp. 168, 9, idemque nunc
etiam sentio de ea re quae praecipue uenit in controuersiam, num unum
carmen omnes uersus efficiant, an 1-40 alterum, alterum 41-160.
Videntur 1-40 non posse sic disiungi a ceteris ut per se integrum
carmen faciant: sunt potius quasi prooemium quoddam quod et arte
cohaereat cum 41-160 et iniuria ab his diuellatur.
Inter LXVII, LXVIII unius uersus uacuum spatium est in O,
in ceteris inscriptum est _Ad Mallium_ (_Malium_ a).
2 _hec_ OBLa1: _huc_ Halbertsma || _mittis_ ODah: _mittit_ ?
3 _naufragum_ Da: _naufragium_ ?
6 _disertum_ G
10 _petit_ G
11 _incommoda_ Dap: _com(m)oda_ ? || _malli_ BA: _mali_ GOCLa1a:
_mali al. mauli_ RVen: _Mani_ Lachm.
12 _seu_ G
16 om. O
23 _uuna_ Paris. 7989: an _urna_?
27-30 delebat Landor
27 _Catullo_ (_-ulo_ a) Da: _Catulle_ ? , quod reuocabat Munro
28 _quiuis_ Lachm.
29 _tepefaxit_ Lachm. _tepefacit_ ? : _tepefacit al. -factat_
RVen
30 _mali_ ? , nisi quod B habet _m? li_: _manli_ hp: _Mani_ Lachm.
32 _tum_ O
37 _nolim_ codices praeter O: _noli_ O
38 _ingenuo_ Ahap et B nondum mutatus: _ingenio_ GORVen et
plerique
39 _petiti_ Parthenius || _posta_ ? : _facta_ Dp: _praesto_
Froehlich: _parta_ Schwabe
40 _differem_ Ga: _differrem_ ?
41 _qua me Allius_ Scaliger: _quam fal(l)ius_ ?
42 _inuenit. . . uiuerit_ O: _fouerit_ potest uideri legisse Agius
in Epicedio Hathumodae 73, 4 (Poet. Lat. aeui Carolini iii. p.
373 Traube) _Vos melius nostis quanto me semper amore, Quantis
incolumis fouerit officiis_
43 _ne_ Calp. 1481: _nec_ codd. praeter Bp: _hec_ Bp ||
_sedis_ ?
44 _teget_ Marcilius
46 _carta_ Laur. 33. 12: _certa al. carta_ RVen: _cerata_ O:
_certa_ GBLa1CADp: _cera_ Statius || _Post 46 spatium est unius
uersus in GRVenBLa1ChPhil. cui spatio adscriptum est in marg.
GBVen _deficit.
In O et Laur. 33. 12 post 46 sequitur sine interuallo
_notescatque magis mortuus atque magis_, in ADa _omnibus et
triuiis uulgetur fabula passim_, uersus sine dubio interpolatus
et spurius
48 _notescamque_ G || _Post 49 sequitur in codd. _Io_(_Iu-_
D)_cundum cometas_ (_cum aetas_ a) _florida ut_ (_aut_ BPhil. ,
_uer_ a) _ageret_ (_LXVIII. 16)
50 _alli_ O, sicut Scaliger coniecerat: _alii_ Ven, Paris. 7989:
_ali_ GRCA Phil. Laurentiani
51 _nam_] _non_ G || _anatunsia_ D
52 _torruerit_ Turnebus: _corpuerit_ Markland
54 _eetheis_ G: _oethis_ BLa1RVen: _cetheis_ O || _malia_ a:
_maulia_ GORVen: _manlia_ Dp
55 _pupula_ scripsi, cf. Calui fr. 11, Lachm. _Cum grauis
urgenti coniuere pupula somno_: _num(m)ula_ ? : _lumina_ p, uulgo
56 _cessaret_ Da: _cessare ne_ (_ue_ C) ?
58 _rius_ Bod. Lat. Class. e. 15
59 _qu? _ R || _ualde_ ? : _Alpe_ Rossbach
60 _densi_ ? : _dens_ Bod. Lat. Class. e. 15: _sensim_ Haupt:
_ludens_ Palmer
61 _duce_ ? || _uiatorum_ O Laur. 33. 12: _uiatori al. rum_ RVen
|| _basso. . . leuamus_ ? : corr. ed. Parm. 1473: _crasso_ uel
_salso_ Baehrens
63 _hec_ O et Paris. 7989 || _ueluti_ Reeck
64 _lenius_ hap: _leuius_ ?
65 _implorata_ hp: _implorate_ ? : _impl_(_ph_ Bod. )_orante_ a et
Bod. Lat. Class. e. 15: _imploratu_ Lachm. : _implorati_ Heyse:
fort. _iam uice Pollucis iam Castoris implorata_
66 _allius_ (marg. _uel manllius_) O: _malius_ La1: _manlius_ ? :
_Manius_ Lachm.
67 _clausum_ O et Paris. 7989: _clasum_ C: _classum_ GRVenAB
Laurentiani: _clussum_ Schwabe
68 _dominae_ Froehlich
69 _ad quam_ ? : _ut clam_ Schoell
72 _inixsa_ La1: _innix? ? a_ B: _inixa_ O Paris. 7989 || _in
solea_ D: _constitit in s. _ Ald. I. edd. ante Lachm.
73 _amorem_ ? : _amore? _ R: corr. Da
74 _Prothes_(_tes-_ O)_ileam laudomia_ ? : _laod. _ ap
75 _inceptam_ Turnebus: _incepta_ ?
76 _conciliasset_ Da
77 _r? musia_ O: _ranusia_ ?
78 _eris_ D
79 _desideret_ p: _deficeret_ ?
80 _laudomia_ ? : _laod. _ ap || _uirgo_ G (marg. _uiro_) ORVen
(sed hi duo deleta _g_) h
81 _noui_ ed. Trinc. : _nouit_ GOAVen: _uouit_ B Laurentiani:
_u? ? ? t nouit_ R, super _nouit_ alia manu scriptum _al. uo_:
_nouum_ Dap
84 _abr? pto_ (suprascr. _u_) Paris. 7989: _abinnupto_ Oh
85 _scirant_ L. Mueller: _scibat_ Lachm. _abesse_ ap Munro:
_adesse_ Santen: _obisse_ Baehrens
86 _esset_ D solus
87 _cum_ O
90 Nonius 198 Cinis feminino apud Caesarem et Catullum et Caluum
lectum est, quorum uacillat auctoritas
91 _qualiter et_ scripsi (_et_ Cornish): _que uetet_ (_uectet_
La1 et B, sed hic altera _t_ producta in speciem _r) id_ ? :
_quae ueter id_ ed. Parm. 1473: _quae ueterum id_ Heyse: _quae
uelut_ (_id_ Con. , _his_ Palm. ) Conington, Eduinus Palmer:
_quaene etiam_ Heinsius, G. Hermann: _quae uel idem_ Macnaghten
|| _frater_ GOLa1h: _frater al. fratri_ BRVen
92 _ei_ OD: _hei_ cett. praeter a: _heu_ a || _frat? e? ter_ G,
quod et in R fuerat
93-6 tamquam iniuria repetitos ablegarunt Froehlich,
Hoerschelmann, Birt
93 _ei_ D, non O || _adeptum_ GORVen
98 _cineris_ ?
99 _troya. . . troya_ BLa1D
101 _fertur undique_ ? || _simul_ additum est in ed. antiq.
saec. xv || _circum_ malebat Peiper || _lecta_ Eldik, Skutsch
102 _deos_ Da
103 _ne_ GD: _nec_ ?
105 _quo_ D: _quod_ ? || _tum_] _cum_ G || _laudomia_ ? :
_laodamia_ a
109 _fuerunt_ C: _fu? erunt_ G || _pheneum_ Auantius: _peneum_ ?
110 _siccare_ Schrader: _siccari_ ?
112 _audit_ Palmerius: _aldit_ D: _aut_ a: _audet_ ? : _gaudet_
Weise _amphit_(_yt_ GR Laur. 33. 12)_rioniadis_ ?
114 _perculit_ ahp: _pertul_(_ll_ G)_it_ ?
115 _tr? e? rretur_ G: _ter? retur_ R: _terreretur_ OLa1
116 _Heb'r_ O quod interpretari uereor: _Hebe et ne_ Fleischer
118 _actutum domitum_ scripsi: _tuum domitum_ ? : _diuum domitum_
Da: _tantum indomitam_ Statius: _tunc indomitam_ Conr. de Allio:
_durum domitam_ Lachm. : _tamen indomitam_ Heyse, Munro: _tum te
indomitam_ Riese: _tandem indomitum_ Owen
119 _neque_ Laur. 33. 12, a: _nec_ ? || _tam_ ODhap marg. R ||
_causa_ ?
124 _scuscitata cano uoltarium_ (_uolunt. _ B) _capiti_ ? ||
_suscitat et_ Da
126 _qui_ Phil. et Canon.
expertem uestri noli esse tuum me_ || _non siris_ Lachm.
(_siueris_ Scal. ): _non iusseris_ ego in ed. maiore || _tuam me_
Auantius: _tuei me_ Fleischer
92 _larg? is_ Ven: fort. _largeis_ || _affice_ p, Scal. :
_effice_ ?
93 _corruerint_ Lachm. : _cur iterent_ ? : _cur uerent_ cod.
Landauianus Nigrae: _corruerent_ ego in editione maiore: _cur
retinent? iterum_ Markland: _sidera cur haerent? utinam_ Nigra
94 _Hydrochoi_ ed. Pr. : _idrochoi_ uel _id rochoi_ ? ||
_fulgoret_ Baehrens
LXVII
CATVLLVS
O dulci iucunda uiro, iucunda parenti,
salue, teque bona Iuppiter auctet ope,
ianua, quam Balbo dicunt seruisse benigne
olim, cum sedes ipse senex tenuit,
quamque ferunt rursus uoto seruisse maligno, 5
postquam es porrecto facta marita sene.
dic age dum nobis, quare mutata feraris
in dominum ueterem deseruisse fidem.
IANVA
Non (ita Caecilio placeam, cui tradita nunc sum)
culpa mea est, quamquam dicitur esse mea, 10
nec peccatum a me quisquam pote dicere quicquam:
? uerum istius populi ianua qui te facit? ,
qui, quacumque aliquid reperitur non bene factum,
ad me omnes clamant: ianua, culpa tua est.
CATVLLVS
Non istuc satis est uno te dicere uerbo, 15
sed facere ut quiuis sentiat et uideat.
IANVA
Qui possum? nemo quaerit nec scire laborat.
CATVLLVS
Nos uolumus: nobis dicere ne dubita.
IANVA
Primum igitur, uirgo quod fertur tradita nobis,
falsum est. non illam uir prior attigerit, 20
languidior tenera cui pendens sicula beta
numquam se mediam sustulit ad tunicam:
sed pater illius nati uiolasse cubile
dicitur, et miseram conscelerasse domum,
siue quod impia mens caeco flagrabat amore, 25
seu quod iners sterili semine natus erat,
ut quaerendum unde unde foret neruosius illud,
quod posset zonam soluere uirgineam.
CATVLLVS
Egregium narras mira pietate parentem,
qui ipse sui nati minxerit in gremium. 30
IANVA
Atqui non solum hoc se dicit cognitum habere
Brixia Chinea supposita specula,
flauus quam molli percurrit flumine Mella,
Brixia Veronae mater amata meae,
sed de Postumio et Corneli narrat amore, 35
cum quibus illa malum fecit adulterium.
dixerit hic aliquis: quid? tu istaec, ianua, nosti?
cui numquam domini limine abesse licet,
nec populum auscultare, sed hic suffixa tigillo
tantum operire soles aut aperire domum? 40
saepe illam audiui furtiua uoce loquentem
solam cum ancillis haec sua flagitia,
nomine dicentem quos diximus, ut pote quae mi
speraret nec linguam esse nec auriculam.
praeterea addebat quendam, quem dicere nolo 45
nomine, ne tollat rubra supercilia.
longus homo est, magnas cui lites intulit olim
falsum mendaci uentre puerperium.
LXVII Inter LXVI, LXVII interstitium non est in codicibus
1 _ioc. _ ?
5 _maligne_ Oh, Munro: _nato s. maligne_ Froehlich
6 _es_ Ald. I: _est_ ? || _marita_ Da: _marite_ ?
7 _agedum nobis_ Calp. 1481: _age de nobis_ ? : _age da_
Balthazar Venator
8 _ueterem_ Oh Santenianus: _uenerem_ ?
9 _plateam_ BRVen
11 _quidq. _ O
12 _istius_ GORVen (sed _-? ? _ RVen) Bod. Lat. Class. e. 15:
_isti_ BCAh Laurentiani: _istis_ Da || _qui te_ ? : _qui re_ Bod.
Lat. Class. e. 15 || _isti populo ianua quidque facit_ Doering
(_quidque_ iam Statius et nuper Vahlen): _qui te_ Scal. mutabat
in _Quinte_, quod recepit Lachm. || _uerumst ius populi_ Munro:
_uerum est os populi 'ianua,' Quinte, 'facit,'_ ego in ed.
maiore, cf. Herond. iii. 47, 8 _? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?
? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? _
17 _quid possum_ ? : _possim_ Da
18 _nobis_ Muretus: _uobis_ ?
20 _attigerat_ h
21 om. O || Vide ad LXIV. 386
22 _ad_ Calpurnius || _hanc_ ? : fort. _numquam se in mediam
sustulerat tunicam_
23 _gnate_ Da
27 sic Bergk et ante eum Statius, nisi quod hic _et_ pro _ut_
maluit || _et qu(a)erendus unde_ ? : _et qu(a)erendus_ (_-dum_
Bod. ) _ut unde_ Da Bod. Lat. Class. e. 15: _et quaerendus is
unde_ Lachm.
31-48 in codicibus continuantur sine omni nota distributionis:
eos uarie dispertiunt Froehlich, Rossbach, Schwabe, L. Mueller,
Baehrens
30 _minxerat_ BLa1Da Phil.
31 sic Da: _se dicit_ om. _hoc_ G: _hoc dicit se_ Oh: _se dicit
hoc_ BCA Laurentiani || Verus ordo elucet ex Bod. Lat. Class. e.
15 _non solum hosce dicit hoc_: nam _hoc se_ corrupto in
_hosce_, alterum _hoc_ inlatum est
32 _Chinea suppositum specula_ ? : _Cycnea_ Zanchius de Orig.
Orobiorum Lib. II. p. 47{b}: _cyaneae s. speculae_ Cranstoun ||
_supposita_ Capriolius Chron. de rebus Brixianorum fol. iiii{a}
33, 34 interpolatos credidit Scipio Maffei, a Brixiano confictos
Palmer
33 _praecurrit_ ed. Trinc. et sic Cluuerius || _Mella_] _melo_
O: _mello_ cett.
34 _meae_] _uice_ a
35 _posth. _ GORVen
37 _hi? _ (suprascr. _c_) R _quid_ (_quod_ La1) _tu istec_
(_iste_ GO) ? : _qui_ Ald. I
39 _hic_ Dap: _hec_ ? : _hoc_ h et Laur. 33. 12
41 _audiui_ GOD: _audiuit_ RVenACB Laurentiani
42 _sola cum_ (om. Da) _conciliis_ (_concillis_ O) codd. : _sola
cum aliis al. conciliis_ Ven: _cum ancillis_ Robortellus ut mihi
indicauit Bywater
44 _speraret_ Calpurnius: _sperent_ Oh: _spere? t_ GR: _speret_
CDVen
45 _addebant_ O
46 _ne_] _te_ GORVenA Laur. 33. 12
47 _est_ om. a et D m. pr. || _cui_] _qui_ codd.
48 _mendaci_ Da: _mendacii_ (_-tii_ BRh) _? _
LXVIII
Quod mihi fortuna casuque oppressus acerbo
conscriptum hoc lacrimis mittis epistolium,
naufragum ut eiectum spumantibus aequoris undis
subleuem et a mortis limine restituam,
quem neque sancta Venus molli requiescere somno 5
desertum in lecto caelibe perpetitur,
nec ueterum dulci scriptorum carmine Musae
oblectant, cum mens anxia peruigilat:
id gratum est mihi, me quoniam tibi dicis amicum,
muneraque et Musarum hinc petis et Veneris: 10
sed tibi ne mea sint ignota incommoda, Malli,
neu me odisse putes hospitis officium,
accipe, quis merser fortunae fluctibus ipse,
ne amplius a misero dona beata petas.
tempore quo primum uestis mihi tradita pura est, 15
iucundum cum aetas florida uer ageret,
multa satis lusi: non est dea nescia nostri,
quae dulcem curis miscet amaritiem:
sed totum hoc studium luctu fraterna mihi mors
abstulit. o misero frater adempte mihi, 20
tu mea tu moriens fregisti commoda, frater,
tecum una tota est nostra sepulta domus,
omnia tecum una perierunt gaudia nostra,
quae tuus in uita dulcis alebat amor.
cuius ego interitu tota de mente fugaui 25
haec studia atque omnis delicias animi.
quare, quod scribis Veronae turpe Catullo
esse, quod hic quisquis de meliore nota
frigida deserto tepefacsit membra cubili,
id, Malli, non est turpe, magis miserum est. 30
ignosces igitur, si, quae mihi luctus ademit,
haec tibi non tribuo munera, cum nequeo.
nam, quod scriptorum non magna est copia apud me,
hoc fit, quod Romae uiuimus: illa domus,
illa mihi sedes, illic mea carpitur aetas: 35
huc una ex multis capsula me sequitur.
quod cum ita sit, nolim statuas nos mente maligna
id facere aut animo non satis ingenuo,
quod tibi non utriusque petenti copia posta est:
ultro ego deferrem, copia siqua foret. 40
*
Non possum reticere, deae, qua me Allius in re
iuuerit aut quantis iuuerit officiis,
ne fugiens saeclis obliuiscentibus aetas
illius hoc caeca nocte tegat studium:
sed dicam uobis, uos porro dicite multis 45
milibus et facite haec carta loquatur anus.
. . . . . . . .
notescatque magis mortuus atque magis,
nec tenuem texens sublimis aranea telam
in deserto Alli nomine opus faciat. 50
nam, mihi quam dederit duplex Amathusia curam,
scitis, et in quo me corruerit genere,
cum tantum arderem quantum Trinacria rupes
lymphaque in Oetaeis Malia Thermopylis,
maesta neque assiduo tabescere pupula fletu 55
cessaret tristique imbre madere genae.
qualis in aerei perlucens uertice montis
riuus muscoso prosilit e lapide,
qui cum de prona praeceps est ualle uolutus,
per medium densi transit iter populi, 60
dulce uiatori lasso in sudore leuamen,
cum grauis exustos aestus hiulcat agros:
hic, uelut in nigro iactatis turbine nautis
lenius aspirans aura secunda uenit
iam prece Pollucis, iam Castoris implorata, 65
tale fuit nobis Allius auxilium.
is clausum lato patefecit limite campum,
isque domum nobis isque dedit dominam,
ad quam communes exerceremus amores.
quo mea se molli candida diua pede 70
intulit et trito fulgentem in limine plantam
innixsa arguta constituit solea.
coniugis ut quondam flagrans aduenit amore
Protesilaeam Laudamia domum
inceptam frustra, nondum cum sanguine sacro 75
hostia caelestis pacificasset heros.
nil mihi tam ualde placeat, Ramnusia uirgo,
quod temere inuitis suscipiatur heris.
quam ieiuna pium desideret ara cruorem,
docta est amisso Laudamia uiro, 80
coniugis ante coacta noui dimittere collum,
quam ueniens una atque altera rursus hiems
noctibus in longis auidum saturasset amorem,
posset ut abrupto uiuere coniugio,
quod scibant Parcae non longo tempore abisse, 85
si miles muros isset ad Iliacos.
nam tum Helenae raptu primores Argiuorum
coeperat ad sese Troia ciere uiros,
Troia (nefas) commune sepulcrum Asiae Europaeque,
Troia uirum et uirtutum omnium acerba cinis, 90
qualiter et nostro letum miserabile fratri
attulit. ei misero frater adempte mihi,
ei misero fratri iucundum lumen ademptum,
tecum una tota est nostra sepulta domus,
omnia tecum una perierunt gaudia nostra, 95
quae tuus in uita dulcis alebat amor.
quem nunc tam longe non inter nota sepulcra
nec prope cognatos compositum cineris,
sed Troia obscena, Troia infelice sepultum
detinet extremo terra aliena solo. 100
ad quam tum properans fertur simul undique pubes
Graeca penetralis deseruisse focos,
ne Paris abducta gauisus libera moecha
otia pacato degeret in thalamo.
quo tibi tum casu, pulcerrima Laudamia, 105
ereptum est uita dulcius atque anima
coniugium: tanto te absorbens uertice amoris
aestus in abruptum detulerat barathrum,
quale ferunt Grai Pheneum prope Cylleneum
siccare emulsa pingue palude solum, 110
quod quondam caesis montis fodisse medullis
audit falsiparens Amphitryoniades,
tempore quo certa Stymphalia monstra sagitta
perculit imperio deterioris heri,
pluribus ut caeli tereretur ianua diuis, 115
Hebe nec longa uirginitate foret.
sed tuus altus amor barathro fuit altior illo,
qui actutum domitum ferre iugum docuit.
nam neque tam carum confecto aetate parenti
una caput seri nata nepotis alit, 120
qui cum diuitiis uix tandem inuentus auitis
nomen testatas intulit in tabulas,
impia derisi gentilis gaudia tollens,
suscitat a cano uolturium capiti:
nec tantum niueo gauisa est ulla columbo 125
compar, quae multo dicitur improbius
oscula mordenti semper decerpere rostro,
quam cum praecipue multiuola est mulier.
sed tu horum magnos uicisti sola furores,
ut semel es flauo conciliata uiro. 130
aut nihil aut paulo cui tum concedere digna
lux mea se nostrum contulit in gremium,
quam circumcursans hinc illinc saepe Cupido
fulgebat crocina candidus in tunica.
quae tamen etsi uno non est contenta Catullo, 135
rara uerecundae furta feremus herae,
ne nimium simus stultorum more molesti.
saepe etiam Iuno, maxima caelicolum,
coniugis in culpa flagrantem contudit iram,
noscens omniuoli plurima facta Iouis. 140
at, quia nec diuis homines componier aequum est,
. . . . . . . .
. . . . . . . .
ingratum tremuli tolle parentis onus.
nec tamen illa mihi dexstra deducta paterna
fraglantem Assyrio uenit odore domum,
sed furtiua dedit mira munuscula nocte, 145
ipsius ex ipso dempta uiri gremio.
quare illud satis est, si nobis is datur unis
quem lapide illa diem candidiore notat.
hoc tibi, quod potui, confectum carmine munus
pro multis, Alli, redditur officiis, 150
ne uestrum scabra tangat rubigine nomen
haec atque illa dies atque alia atque alia.
huc addent diui quam plurima, quae Themis olim
antiquis solita est munera ferre piis.
seitis felices et tu simul et tua uita, 155
et domus in qua olim lusimus et domina,
et qui principio nobis ? terram dedit aufert? ,
a quo sunt primo omnia nata bona,
et longe ante omnes mihi quae me carior ipso est,
lux mea, qua uiua uiuere dulce mihi est. 160
LXVIII De hoc carmine disserui in ed. maiore pp. 168, 9, idemque nunc
etiam sentio de ea re quae praecipue uenit in controuersiam, num unum
carmen omnes uersus efficiant, an 1-40 alterum, alterum 41-160.
Videntur 1-40 non posse sic disiungi a ceteris ut per se integrum
carmen faciant: sunt potius quasi prooemium quoddam quod et arte
cohaereat cum 41-160 et iniuria ab his diuellatur.
Inter LXVII, LXVIII unius uersus uacuum spatium est in O,
in ceteris inscriptum est _Ad Mallium_ (_Malium_ a).
2 _hec_ OBLa1: _huc_ Halbertsma || _mittis_ ODah: _mittit_ ?
3 _naufragum_ Da: _naufragium_ ?
6 _disertum_ G
10 _petit_ G
11 _incommoda_ Dap: _com(m)oda_ ? || _malli_ BA: _mali_ GOCLa1a:
_mali al. mauli_ RVen: _Mani_ Lachm.
12 _seu_ G
16 om. O
23 _uuna_ Paris. 7989: an _urna_?
27-30 delebat Landor
27 _Catullo_ (_-ulo_ a) Da: _Catulle_ ? , quod reuocabat Munro
28 _quiuis_ Lachm.
29 _tepefaxit_ Lachm. _tepefacit_ ? : _tepefacit al. -factat_
RVen
30 _mali_ ? , nisi quod B habet _m? li_: _manli_ hp: _Mani_ Lachm.
32 _tum_ O
37 _nolim_ codices praeter O: _noli_ O
38 _ingenuo_ Ahap et B nondum mutatus: _ingenio_ GORVen et
plerique
39 _petiti_ Parthenius || _posta_ ? : _facta_ Dp: _praesto_
Froehlich: _parta_ Schwabe
40 _differem_ Ga: _differrem_ ?
41 _qua me Allius_ Scaliger: _quam fal(l)ius_ ?
42 _inuenit. . . uiuerit_ O: _fouerit_ potest uideri legisse Agius
in Epicedio Hathumodae 73, 4 (Poet. Lat. aeui Carolini iii. p.
373 Traube) _Vos melius nostis quanto me semper amore, Quantis
incolumis fouerit officiis_
43 _ne_ Calp. 1481: _nec_ codd. praeter Bp: _hec_ Bp ||
_sedis_ ?
44 _teget_ Marcilius
46 _carta_ Laur. 33. 12: _certa al. carta_ RVen: _cerata_ O:
_certa_ GBLa1CADp: _cera_ Statius || _Post 46 spatium est unius
uersus in GRVenBLa1ChPhil. cui spatio adscriptum est in marg.
GBVen _deficit.
In O et Laur. 33. 12 post 46 sequitur sine interuallo
_notescatque magis mortuus atque magis_, in ADa _omnibus et
triuiis uulgetur fabula passim_, uersus sine dubio interpolatus
et spurius
48 _notescamque_ G || _Post 49 sequitur in codd. _Io_(_Iu-_
D)_cundum cometas_ (_cum aetas_ a) _florida ut_ (_aut_ BPhil. ,
_uer_ a) _ageret_ (_LXVIII. 16)
50 _alli_ O, sicut Scaliger coniecerat: _alii_ Ven, Paris. 7989:
_ali_ GRCA Phil. Laurentiani
51 _nam_] _non_ G || _anatunsia_ D
52 _torruerit_ Turnebus: _corpuerit_ Markland
54 _eetheis_ G: _oethis_ BLa1RVen: _cetheis_ O || _malia_ a:
_maulia_ GORVen: _manlia_ Dp
55 _pupula_ scripsi, cf. Calui fr. 11, Lachm. _Cum grauis
urgenti coniuere pupula somno_: _num(m)ula_ ? : _lumina_ p, uulgo
56 _cessaret_ Da: _cessare ne_ (_ue_ C) ?
58 _rius_ Bod. Lat. Class. e. 15
59 _qu? _ R || _ualde_ ? : _Alpe_ Rossbach
60 _densi_ ? : _dens_ Bod. Lat. Class. e. 15: _sensim_ Haupt:
_ludens_ Palmer
61 _duce_ ? || _uiatorum_ O Laur. 33. 12: _uiatori al. rum_ RVen
|| _basso. . . leuamus_ ? : corr. ed. Parm. 1473: _crasso_ uel
_salso_ Baehrens
63 _hec_ O et Paris. 7989 || _ueluti_ Reeck
64 _lenius_ hap: _leuius_ ?
65 _implorata_ hp: _implorate_ ? : _impl_(_ph_ Bod. )_orante_ a et
Bod. Lat. Class. e. 15: _imploratu_ Lachm. : _implorati_ Heyse:
fort. _iam uice Pollucis iam Castoris implorata_
66 _allius_ (marg. _uel manllius_) O: _malius_ La1: _manlius_ ? :
_Manius_ Lachm.
67 _clausum_ O et Paris. 7989: _clasum_ C: _classum_ GRVenAB
Laurentiani: _clussum_ Schwabe
68 _dominae_ Froehlich
69 _ad quam_ ? : _ut clam_ Schoell
72 _inixsa_ La1: _innix? ? a_ B: _inixa_ O Paris. 7989 || _in
solea_ D: _constitit in s. _ Ald. I. edd. ante Lachm.
73 _amorem_ ? : _amore? _ R: corr. Da
74 _Prothes_(_tes-_ O)_ileam laudomia_ ? : _laod. _ ap
75 _inceptam_ Turnebus: _incepta_ ?
76 _conciliasset_ Da
77 _r? musia_ O: _ranusia_ ?
78 _eris_ D
79 _desideret_ p: _deficeret_ ?
80 _laudomia_ ? : _laod. _ ap || _uirgo_ G (marg. _uiro_) ORVen
(sed hi duo deleta _g_) h
81 _noui_ ed. Trinc. : _nouit_ GOAVen: _uouit_ B Laurentiani:
_u? ? ? t nouit_ R, super _nouit_ alia manu scriptum _al. uo_:
_nouum_ Dap
84 _abr? pto_ (suprascr. _u_) Paris. 7989: _abinnupto_ Oh
85 _scirant_ L. Mueller: _scibat_ Lachm. _abesse_ ap Munro:
_adesse_ Santen: _obisse_ Baehrens
86 _esset_ D solus
87 _cum_ O
90 Nonius 198 Cinis feminino apud Caesarem et Catullum et Caluum
lectum est, quorum uacillat auctoritas
91 _qualiter et_ scripsi (_et_ Cornish): _que uetet_ (_uectet_
La1 et B, sed hic altera _t_ producta in speciem _r) id_ ? :
_quae ueter id_ ed. Parm. 1473: _quae ueterum id_ Heyse: _quae
uelut_ (_id_ Con. , _his_ Palm. ) Conington, Eduinus Palmer:
_quaene etiam_ Heinsius, G. Hermann: _quae uel idem_ Macnaghten
|| _frater_ GOLa1h: _frater al. fratri_ BRVen
92 _ei_ OD: _hei_ cett. praeter a: _heu_ a || _frat? e? ter_ G,
quod et in R fuerat
93-6 tamquam iniuria repetitos ablegarunt Froehlich,
Hoerschelmann, Birt
93 _ei_ D, non O || _adeptum_ GORVen
98 _cineris_ ?
99 _troya. . . troya_ BLa1D
101 _fertur undique_ ? || _simul_ additum est in ed. antiq.
saec. xv || _circum_ malebat Peiper || _lecta_ Eldik, Skutsch
102 _deos_ Da
103 _ne_ GD: _nec_ ?
105 _quo_ D: _quod_ ? || _tum_] _cum_ G || _laudomia_ ? :
_laodamia_ a
109 _fuerunt_ C: _fu? erunt_ G || _pheneum_ Auantius: _peneum_ ?
110 _siccare_ Schrader: _siccari_ ?
112 _audit_ Palmerius: _aldit_ D: _aut_ a: _audet_ ? : _gaudet_
Weise _amphit_(_yt_ GR Laur. 33. 12)_rioniadis_ ?
114 _perculit_ ahp: _pertul_(_ll_ G)_it_ ?
115 _tr? e? rretur_ G: _ter? retur_ R: _terreretur_ OLa1
116 _Heb'r_ O quod interpretari uereor: _Hebe et ne_ Fleischer
118 _actutum domitum_ scripsi: _tuum domitum_ ? : _diuum domitum_
Da: _tantum indomitam_ Statius: _tunc indomitam_ Conr. de Allio:
_durum domitam_ Lachm. : _tamen indomitam_ Heyse, Munro: _tum te
indomitam_ Riese: _tandem indomitum_ Owen
119 _neque_ Laur. 33. 12, a: _nec_ ? || _tam_ ODhap marg. R ||
_causa_ ?
124 _scuscitata cano uoltarium_ (_uolunt. _ B) _capiti_ ? ||
_suscitat et_ Da
126 _qui_ Phil. et Canon.
