No More Learning

? The Project Gutenberg EBook of Catulli Carmina, by
C. Valerius Catullus and Robinson Ellis

This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www. gutenberg. org


Title: Catulli Carmina

Author: C. Valerius Catullus
Robinson Ellis

Release Date: November 2, 2007 [EBook #23294]

Language: Latin

Character set encoding: UTF-8

*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK CATULLI CARMINA ***




Produced by Louise Hope, David Starner and the Online
Distributed Proofreading Team at http://www. pgdp. net






SCRIPTORUM CLASSICORUM

BIBLIOTHECA OXONIENSIS


[Imago (typographi signum):
Dominus Illuminatio Mea]


OXONII
E Typographeo Clarendoniano
Londini et Noui Eboraci
apud Humphredum Milford




CATVLLI CARMINA


Recognouit
Breuique Adnotatione Critica Instruxit

ROBINSON ELLIS

Litterarum Latinarum Professor Publicus
apud Oxonienses


Oxonii
E Typographeo Clarendoniano




_OXONII_

_Excudebat Joannes Johnson_
_Architypographus academicus_

First Published 1904
Reprinted 1910, 1919, 1923, 1928, 1937
Printed In Great Britain




PRAEFATIO


Catulli carminum, praeter unum LXII quod Epithalamion inscribitur
incipitque _Vesper adest, iuuenes consurgite, Vesper Olympo_, seruatum
est autem in Anthologia carminum Latinorum Thuanea (Bibl. Paris. 8071,
saec. ix), perierat inter litteratos notitia donec ineunte demum saec.
xiv inuentus est a _Compatriota_[1] quodam h. e. Veronensi, incertum quo
anno, qua regione terrarum, codex qui fons uidetur esse eorum qui nunc
extant omnium. Ex hoc codice non multo post creditur uersus aliquot
intulisse in _Compendium_ suum _moralium notabilium_ Hieremias Iudex de
Montagnone ciuis Patauinus; ex hoc is qui inter _Flores Moralium
Auctoritatum_ (quem libellum Detlefsen inuenit, scriptus est autem a.
1329 Veronae) haec habet Catulli _De errore_. _Catullus ad Varum. Quem
non in aliqua re_ (_uidere_ om. ) _Suffenum possis suus cuique attributus
est error. Sed non uidemus mantice quod in tergo est. _ Etiam Mussato,
poetae Patauino, innotuisse credo eum codicem, qui in Elegia qua gratias
egit Academiae Patauinorum quod se laurea coronasset scripserit _Carmine
sub nostro, cupidi lasciua Catulli Lesbia, dulce tibi nulla susurrat
auis_, ut taceam alia quae in Mussati carminibus ex Catullo trahi
poterant. Obiit autem Mussatus a. 1329 mense Maio[2]. Deinde duobus
locis Catulli corpus carminum respexit, duobus ipsos uersus (i. 1, 2;
i. 5-7) citauit in libro _de Originibus Rerum_, Gulielmus Pastrengicus
(1295-1360) amicus Petrarcae. Iam ipse Petrarca non solum Catullum in
carminibus et nominauit et paene ad uerbum imitatus est, uelut lxxvi.
23-26 sic expressit Sonnetti 1. 50 ed. Mestica _Non prego gia, ne puote
aver piu loco, Che mesuratamente il mio cor arda, Ma che sua parte abbia
costei del foco_ (Schwabe, _Testimon. _ p. xv, ed. 1886), sed duodecim
fere locos attulit ex eius carminibus siue in opusculis post impressos,
siue in Vergili codice quodam enotatos quem itinerum comitem secum
habebat (De Nolhac _Petrarque et l'Humanisme_, p. 139), nec dubium est
Catulli eum codice usum esse qui et priuus esset et semper ad manum
lecturo. Huius aequalis Boccatius (? 1375) de amatoriis poetis loquens
sui temporis Catulli et Properti eos uolumina euoluere autumat (Schwabe,
_Testimon. _ p. xv). Ac notum iam Catulli librum fuisse ex tribus constat
epistulis Coluci Salutati (? 1406) scriptis anno 1374, quorum in una
Beneuenutum de Imola, in duabus Casparam de Broaspinis implorat ut
Catulli exemplar ad se transmittendum curet.

[Adnotatio 1: Extat epigramma siue _uersus domini Beneuenuti de
Campexanis de Vicencia de resurrectione Catulli poetae Veronensis_

Ad patriam uenio longis de finibus exul,
causa mei reditus compatriota fuit.
scilicet a calamis tribuit cui Francia nomen,
quique notat turbae praetereuntis iter.
quo licet ingenio uestrum celebrate Catullum,
cuius sub modio clausa papyrus erat.

Mortuus uidetur Beneuenutus de Campesanis anno 1323 (Schulze,
Prolegg. Catulli Baehrensiani, p. viii). ]

[Adnotatio 2: A. Gloria, _Documenti inediti intorno a Francesco
Petrana e Albertino Mussato_ p. 18, Carducci p. 279 libri
_Ecerinide_ a Ludouico Padrin editi Bononiae a. 1900. Ecerinis
titulus est tragoediae latinae a Mussato conscriptae, propter
quam meruit lauro et hedera quodannis coronari. ]

Haec ex editione maiore attuli ut demonstrarem ab ineunte fere saec. xiv
poetae nostri carmina saltem in Italia lecta fuisse. Sed miro casu nec
satis explorato factum est ut quaecumque horum exemplaria colligimus uel
fuisse in manibus Mussati, Pastrengici, Petrarcae uel praesto fuisse
ceteris quos intra annos 1323-1375 Catullum legisse ueri simile est,
omnia deperdita et ex hominum memoria ac cognitione sublata sint.

Anno 1375 exaratus est codex Sangermanensis (_G_), nunc Parisinus 14137,
quo non habemus ueteriorem. De eo scriba haec dicit 'Tu lector quicunque
ad cuius manus hic libellus obuenerit, scriptori da ueniam si tibi
coruptus uidebitur. Quoniam a corruptissimo exemplari transcripsit, non
enim quodpiam aliud extabat, unde posset libelli huius habere copiam
exemplandi. ' Credidit igitur id quod non debebat credere, unum tunc
extare exemplar Catullianorum carminum, id unum se transcribere. At iam
ante annum 1329 Catullus innotuerat Mussato, breui post laudatus fuerat
a Pastrengico; Petrarcae integrum exemplar praesto fuit, ex quo hauriret
quae uel imitatus sit in carminibus suis uel in codicem suum Vergili
tamquam hunc explicaturus rettulerit; nec potest dubitari quae ante
annum 1374 adeo peruulgarentur ut inde Boccati aequales traherent suis
usibus idonea, Petrarca modo uersus citaret in Latinis opusculis, modo
Maronianos uersus illustraret similia ex Catullo in Vergili codicem
enotans, modo amoris sui sensus Italico sermone exprimeret Catulli
imitatus carmina ad Lesbiam, non uno tantum codice tum extare, sed
fusius legi, postquam codex ille quem initio fere saec. xiv compatriota
Veronensis inuenerat Catullum popularibus suis quasi ex mortuis
rediuiuum restituisset. Quis enim credat, Petrarcae praesertim aetate,
adeo incuriosos Veronenses fuisse ut poetam suum quasi rursus sepultum
sinerent latere? Quid? non uniuersis Italis ? ? ? ? ? ? futurus erat? Itaque
Germanensi non ideo praecipua danda fides est quod ex uno tum superstite
exemplari descriptus fuerit (uix enim sciri id quidem potuit), sed quod
aetate propius accessit ad codicem quem Veronensis circa initium saeculi
xiv inuenerat quam ceteri quos nunc habemus codices.

Germanensem proxime aetate attingens Oxoniensis est Canonicianus Lat.
30, qui quamuis annum quo scriptus est prae se non ferat, aut eiusdem
est aeui cum Germanensi, aut certe anno 1400 non recentior.

Hi duo codices _G_ et _O_ nonnullis locis contra ceteros codices ita
conspirant ut maiorem antiquitatem testentur. XI 3 ut _GO_, ubi
_plerique_; XXXVIII 2 male si me _GO_, male est si me _plerique_; LXI
169 hac tibi _GO_, ac tibi _plerique_; LXVII 12 istius _GO_, isti
_plerique_; LXXVI 11 qui tui animo offirmas _GO_, qui tu animo affirmas
_plerique_; CII 1 ab antiquo _GO_, ab amico _plerique_.

Praeterea LXIV 136 crudeles mentes _O et prius G_, crudelis mentis
_plerique_; LXIV 145 adipisci _O, prius G_, apisci _plerique_; LXIV 249
tamen prospectans _O_, tamen p? r? aspectans _G_, tamen aspectans
_plerique_.

Sunt alii loci in quibus cum _GO_ tertius codex _R_(_omanus_), Vat.
Ottob. 1829, contra ceteros singularem lectionem praestat. LXVII 12
istius _GOR_, isti _plerique_; LXXVI 11 qui tui animo offirmas _GOR_,
qui tu animo affirmas _plerique_; LXXVI 18 extremo _GOR_, extrema
_plerique_; XXII 4 puto esse ego _GOR_, puto ego esse _plerique_;
XXIII 2 nec cimex a? neque araneus _O_, nec cimex animal neque araneus
_GR_; XLII 14 potes quid esse _GOR_, potest quid esse _plerique_; XLVI 3
aureis _GO_, aure? is _R_; LV 18 tenens _GO_, tene? s _R_; LXI 16 iunia
_GOR_, uinia _uel_ iu(l)lia _reliqui_; 146 ni _GOR_, ne _plerique_;
LXIV 227 obscurata _GO_, obscura? ? _R_; 392 certatum _GOR_, certatim
_plerique_; 393 lacti _O, G m. pr. _, lacti al. leti _R_, l(a)eti
_plerique_.

Sunt alii loci ubi ex _R_ confirmatur lectio quam aut solus aut cum
paucissimis praestat _O_; X 3 tunc _O et R m. pr. _, tum _G_; LV 11
quedam _OR_, quendam _plerique_; LXIV 224 infulso _O_, infu? so _R_,
infuso _plerique_; 282 aurea _OR_, aura _plerique_.

Sunt alii ubi _R_ singulares lectiones solus habet. IV 4, 5 siue. . . siue
_R_, sine. . . sine _ceteri_; 20 uocare{t}ura _R m. pr. _, uocare cura
_plerique_; X 13 non al. nec facerent _R_, non al. nec faceret _G_, nec
faceret _O_; XLVII 4 preposuit _R solus_, proposuit _cett. _; XLIX 7
omniums patronus (_ex_ patronum) _R_, omnium patronus _uel_ patronum
_cett. _; LXI 159 homine _R_, omine _cett. _; LXVI 59 ne solum in mumine
celi _R_, in numine _plerique_; 63 ad f? ? ? ? a _marg. _ templa _R_, ad
templa _cett. _; LXXIII 4 ? ? stetque magisque magis _R_, obestque magisque
magis _GO_, stetque magisque magis _plerique_; LXVIII 115 ter? retur _R_,
terreretur _O_, tr? e? erretur _G_.

In uniuersum uere mihi uidetur de _R_ iudicasse qui eum anno 1896 primus
in lucem protulit, Americanus, Gulielmus Gardner Hale. Censet enim huic
codici siue propter aetatem (circa 1400) siue propter lectiones quae in
eo reperiuntur optimae, primarium locum neque _G_ neque _O_ inferiorem
attribuendum esse. Itaque in Catulli crisi praecipue semper
considerandum erit quid hi tres (_GOR_), necdum correcti, praebeant. Sed
in hac editione, quamquam, permittente ipso qui codicem _R_ primus
inuenit, non dubitaui quae potiora uisa sunt inter ceterorum codicum
lectiones proferre, non sum ausus omnia uulgare, ne inuenti sui gloriam
auctori uiderer praeripere; cuius integra collatio ab ipso demum
exspectanda erit.

Ad _R_ mira proximitate accedit _Venetus_ Sancti Marci (cod. Lat. xii.
80), ita tamen ut aliquanto recentius scriptus fuerit. Hunc codicem, ut
Germanensem Chatelainius anno 1890, heliotypica arte expressum edidit
Constantinus Nigra anno 1893.

Post _GOR_, aetate qui proximus est, _B_(_ononiensis_), cum finitus sit
anno secundo Iohannis XXIII, h. e. 1411-12 A. D. , ceteris posset haberi
praestabilior, nisi tot tantasque passus esset correctiones ut non raro
uix dinoscatur quid uetus scriba exararit, quid emendator intulerit. Qua
in re fortuna tamen nos aliqua ex parte adiuuit: duo enim codices
_Laurentianus I_ (Plut. xxxiii. 13) et Vaticanus 1630, tam arta
cognatione cum _B_ cohaerent, ut ex eis saepe colligatur quid in _B_
fuerit. Et _La1_ quidem non diu post _B_ uidetur descriptus; Vat. 1630
recentior, neque a me in hoc libello exhibetur. Ceterum non parui sunt
quae peculiaria in _BLa1_ extant; quorum partem hic pono. LXV 14 Dauilas
_BLa1_, Bauilla _O_, Bauilas _ex_ Bauila _G_, Daulias _Catullus_; LXVI 5
sublamia _B_, sublamina _O_, sublimia _G et plerique_, sub Latmia
_Catullus_; LXIV 211 erectum _La1_, errectum _B m. pr. _, ereptum
_plerique_, Erechtheum _Catullus_; LXVI 25 atque ego certe _BLa1_, at
ego certe _GOR et plerique_.

Quae quoniam ad ueritatem aut propius accedunt aut possunt accedere
(uelut LXVI 25) quam _GOR_, ab alio fonte uidentur deriuata atque hi
fuerunt. Hoc dico: codicis eius principalis siue archetypi quem
Veronensis (siue carta ea siue papyrus fuit) ante 1323 inuenerat,
nonaginta annis intercedentibus, ita uariasse apographa ut non semper in
uetustissimis, sed interdum etiam in recentioribus, qualia sunt _BLa1_,
melius ac fidelius repraesentetur id quod in archetypo illo traditum
fuerat. Hinc credo explicari tot alternantes lectiones quae in _G_ et
_R_ reperiuntur; quae ut ab archetypon diuerse interpretantibus sine
dubio ortae sunt, ita ex archetypo non ipso semper, sed apographis eius
depromi poterant, qualia inter 1323 et 1375 quo anno descriptus est _G_,
exarata esse credibile est. Non igitur mirum si et in _C_(_olbertino_)
et in _A_(_mbrosiano_) atque adeo in _D_(_atano_), quamuis _CA_ medio
fere saec. xv, _D_ non ante 1463 descriptus fuerit, interdum extant
uestigia lectionum quae ceteris codicibus antiquiora et sinceriora sint.
Duo exempla affero quae instar erunt omnium. LXXII 6 quod uulgo editur
_Multo mi tamen es uilior et leuior_, codices sic tradiderunt, _Multo
ita me nec uilior et leuior_. Solus _C_ habet, _multo "me" ita nec
uilior et leuior_, quo significatur transponendum esse _me_: uidelicet
post _ita_ rursus _me_ repetendum erat, _multo me ita me u. e. l. _
Itaque non _multo mi tamen es_ sed _multo mei tamen es_ reponendum erit;
_mei_ enim datiuus est LXXVII 3 _sicine subrepsti mei_, fortasse etiam
XXXVII 11 _puella nam mei_, ubi codices habent _me_. Alterum exemplum
est XXXIV 23 solitas es _A_, in quo latere antiquum morem scribendi
_solita's_ intellexit Lucianus Mueller: a quo non longe abest unicum
illud quod habet _R_ XLIX 7 _omniums_ quod non immerito ad ipsum
archetypon redire existimauit is qui codicem inuenit, Gulielmus Gardner
Hale. Atque utinam huiusmodi essent plura quae in eo extant codice;
haberemus certiorem ad archetypon redintegrandum uiam: quamquam ne sic
quidem ad ipsius Catulli manum iretur.

De _Datano_ fusius dixi in ed. maiore Prolegg. pp. xxxi-xxxv. Is quia
nonnulla habet quae ab Italis interpolata sint, uelut LXVIII 47 (qui
uersus deest in sincerioribus), XCV 9 in fine uersus _laboris_, LXV 12
_canam_ ubi ceteri _tegam_, a nonnullis editoribus hodie repudiatur. Est
tamen ea species in uniuersum Datani, quae non modo peculiaris dicenda
sit, sed praesertim si orthographiam spectes, incorruptam uetustatem
prae se ferens; qua re Lachmanno hic potissimum dignus habitus est quem
cum uno altero totum exhiberet in ed. sua anni 1829, neque ego, qui
Lachmanni crisin semper habuerim plurimi, umquam a me impetrare potui
ut, Baehrensio potius et Munroni obsecutus propter pauca quae codex is
habet uitia, uniuersum neglegerem abiceremque. Huius compar
consimilisque codex est Musei Britannici, Add. 11,915, quem in ed.
maiore littera _a_ signaui.

Ex his decem codicibus plerumque constabit quid in Veronensis archetypo
scriptum fuerit, non ut hinc restitui putes ueram manum Catulli.

Fuerit enim diuersa carminum recensio, ut ex LXII patet, quod
quemadmodum legitur in Thuaneo apographo saeculi ix, non semper
consentit cum codicibus saec. xiv, xv.

His adiunxi alios quorum fides plerumque integra uisa est, in primis
Laurentianum secundum (Plut. xxxiii cod. 12), Parisinum 7989, Harleianos
duo, quorum alter 2574 (_h_) saepe consentit cum Oxoniensi (_O_), alter
(4094) post Tibullum Propertiumque habet Catulli LXI, LXII, II, X, V-IX,
XI-XVII 14, duo Phillippicos, alterum 9591, scriptum anno 1453 (nunc
Bodl. Lat. Class. e. 17), alterum 3364 (nunc Bodl. Lat. Class. e. 15);
praeterea, quamquam minoris aestimandos, Caesenatem saec. xv exeuntis,
Carpentoractensem (_Carpentras_) 357, Brixianum _A_ vii. 7, Riccardianum
2242, Parmensem 716, Perusinum (_p_) qui idem Cuiacianus fuerat
Scaligeri, nunc est inter libros Samuelis Allen, Dublinensis; praeterea
codicem quendam Gualteri Ashburner, olim inter socios collegii
Mertonensis apud Oxonienses, continentem Catull. I-LXI 127 et quaedam
Tibulli. Hos rarius tantum excerpsi, praeter Laur. xxxiii. 12,
Harleianos, Perusinum (_p_), et Bodl. Lat. Class. e. 15, hunc utpote
peculiaria nonnulla praestantem quibus ueri species inesset, _p_ ut
coniecturas, quae Catulli textum ex doctorum emendatione, praecipue
Italorum, saec. xv occuparint. Ea quoniam ad Catullum explicandum non
sunt sine pretio, ideo adieci, quamquam non diffiteor prolixiorem sic
factam esse speciem apparatus critici quam aut libelli norma postulabat
aut ipse susceperam uolueramque.




ADDENDA IN ADNOT. CRIT.


IV. 4, 5 Siue. . . siue _R, non_ sine.
1406) scriptis anno 1374, quorum in una
Beneuenutum de Imola, in duabus Casparam de Broaspinis implorat ut
Catulli exemplar ad se transmittendum curet.

[Adnotatio 1: Extat epigramma siue _uersus domini Beneuenuti de
Campexanis de Vicencia de resurrectione Catulli poetae Veronensis_

Ad patriam uenio longis de finibus exul,
causa mei reditus compatriota fuit.
scilicet a calamis tribuit cui Francia nomen,
quique notat turbae praetereuntis iter.
quo licet ingenio uestrum celebrate Catullum,
cuius sub modio clausa papyrus erat.

Mortuus uidetur Beneuenutus de Campesanis anno 1323 (Schulze,
Prolegg. Catulli Baehrensiani, p. viii). ]

[Adnotatio 2: A. Gloria, _Documenti inediti intorno a Francesco
Petrana e Albertino Mussato_ p. 18, Carducci p. 279 libri
_Ecerinide_ a Ludouico Padrin editi Bononiae a. 1900. Ecerinis
titulus est tragoediae latinae a Mussato conscriptae, propter
quam meruit lauro et hedera quodannis coronari. ]

Haec ex editione maiore attuli ut demonstrarem ab ineunte fere saec. xiv
poetae nostri carmina saltem in Italia lecta fuisse. Sed miro casu nec
satis explorato factum est ut quaecumque horum exemplaria colligimus uel
fuisse in manibus Mussati, Pastrengici, Petrarcae uel praesto fuisse
ceteris quos intra annos 1323-1375 Catullum legisse ueri simile est,
omnia deperdita et ex hominum memoria ac cognitione sublata sint.

Anno 1375 exaratus est codex Sangermanensis (_G_), nunc Parisinus 14137,
quo non habemus ueteriorem. De eo scriba haec dicit 'Tu lector quicunque
ad cuius manus hic libellus obuenerit, scriptori da ueniam si tibi
coruptus uidebitur. Quoniam a corruptissimo exemplari transcripsit, non
enim quodpiam aliud extabat, unde posset libelli huius habere copiam
exemplandi. ' Credidit igitur id quod non debebat credere, unum tunc
extare exemplar Catullianorum carminum, id unum se transcribere. At iam
ante annum 1329 Catullus innotuerat Mussato, breui post laudatus fuerat
a Pastrengico; Petrarcae integrum exemplar praesto fuit, ex quo hauriret
quae uel imitatus sit in carminibus suis uel in codicem suum Vergili
tamquam hunc explicaturus rettulerit; nec potest dubitari quae ante
annum 1374 adeo peruulgarentur ut inde Boccati aequales traherent suis
usibus idonea, Petrarca modo uersus citaret in Latinis opusculis, modo
Maronianos uersus illustraret similia ex Catullo in Vergili codicem
enotans, modo amoris sui sensus Italico sermone exprimeret Catulli
imitatus carmina ad Lesbiam, non uno tantum codice tum extare, sed
fusius legi, postquam codex ille quem initio fere saec. xiv compatriota
Veronensis inuenerat Catullum popularibus suis quasi ex mortuis
rediuiuum restituisset. Quis enim credat, Petrarcae praesertim aetate,
adeo incuriosos Veronenses fuisse ut poetam suum quasi rursus sepultum
sinerent latere? Quid? non uniuersis Italis ? ? ? ? ? ? futurus erat? Itaque
Germanensi non ideo praecipua danda fides est quod ex uno tum superstite
exemplari descriptus fuerit (uix enim sciri id quidem potuit), sed quod
aetate propius accessit ad codicem quem Veronensis circa initium saeculi
xiv inuenerat quam ceteri quos nunc habemus codices.

Germanensem proxime aetate attingens Oxoniensis est Canonicianus Lat.
30, qui quamuis annum quo scriptus est prae se non ferat, aut eiusdem
est aeui cum Germanensi, aut certe anno 1400 non recentior.

Hi duo codices _G_ et _O_ nonnullis locis contra ceteros codices ita
conspirant ut maiorem antiquitatem testentur. XI 3 ut _GO_, ubi
_plerique_; XXXVIII 2 male si me _GO_, male est si me _plerique_; LXI
169 hac tibi _GO_, ac tibi _plerique_; LXVII 12 istius _GO_, isti
_plerique_; LXXVI 11 qui tui animo offirmas _GO_, qui tu animo affirmas
_plerique_; CII 1 ab antiquo _GO_, ab amico _plerique_.

Praeterea LXIV 136 crudeles mentes _O et prius G_, crudelis mentis
_plerique_; LXIV 145 adipisci _O, prius G_, apisci _plerique_; LXIV 249
tamen prospectans _O_, tamen p? r? aspectans _G_, tamen aspectans
_plerique_.

Sunt alii loci in quibus cum _GO_ tertius codex _R_(_omanus_), Vat.
Ottob. 1829, contra ceteros singularem lectionem praestat. LXVII 12
istius _GOR_, isti _plerique_; LXXVI 11 qui tui animo offirmas _GOR_,
qui tu animo affirmas _plerique_; LXXVI 18 extremo _GOR_, extrema
_plerique_; XXII 4 puto esse ego _GOR_, puto ego esse _plerique_;
XXIII 2 nec cimex a? neque araneus _O_, nec cimex animal neque araneus
_GR_; XLII 14 potes quid esse _GOR_, potest quid esse _plerique_; XLVI 3
aureis _GO_, aure? is _R_; LV 18 tenens _GO_, tene? s _R_; LXI 16 iunia
_GOR_, uinia _uel_ iu(l)lia _reliqui_; 146 ni _GOR_, ne _plerique_;
LXIV 227 obscurata _GO_, obscura? ? _R_; 392 certatum _GOR_, certatim
_plerique_; 393 lacti _O, G m. pr. _, lacti al. leti _R_, l(a)eti
_plerique_.

Sunt alii loci ubi ex _R_ confirmatur lectio quam aut solus aut cum
paucissimis praestat _O_; X 3 tunc _O et R m. pr. _, tum _G_; LV 11
quedam _OR_, quendam _plerique_; LXIV 224 infulso _O_, infu? so _R_,
infuso _plerique_; 282 aurea _OR_, aura _plerique_.

Sunt alii ubi _R_ singulares lectiones solus habet. IV 4, 5 siue. . . siue
_R_, sine. . . sine _ceteri_; 20 uocare{t}ura _R m. pr. _, uocare cura
_plerique_; X 13 non al. nec facerent _R_, non al. nec faceret _G_, nec
faceret _O_; XLVII 4 preposuit _R solus_, proposuit _cett. _; XLIX 7
omniums patronus (_ex_ patronum) _R_, omnium patronus _uel_ patronum
_cett. _; LXI 159 homine _R_, omine _cett. _; LXVI 59 ne solum in mumine
celi _R_, in numine _plerique_; 63 ad f? ? ? ? a _marg. _ templa _R_, ad
templa _cett. _; LXXIII 4 ? ? stetque magisque magis _R_, obestque magisque
magis _GO_, stetque magisque magis _plerique_; LXVIII 115 ter? retur _R_,
terreretur _O_, tr? e? erretur _G_.

In uniuersum uere mihi uidetur de _R_ iudicasse qui eum anno 1896 primus
in lucem protulit, Americanus, Gulielmus Gardner Hale. Censet enim huic
codici siue propter aetatem (circa 1400) siue propter lectiones quae in
eo reperiuntur optimae, primarium locum neque _G_ neque _O_ inferiorem
attribuendum esse. Itaque in Catulli crisi praecipue semper
considerandum erit quid hi tres (_GOR_), necdum correcti, praebeant. Sed
in hac editione, quamquam, permittente ipso qui codicem _R_ primus
inuenit, non dubitaui quae potiora uisa sunt inter ceterorum codicum
lectiones proferre, non sum ausus omnia uulgare, ne inuenti sui gloriam
auctori uiderer praeripere; cuius integra collatio ab ipso demum
exspectanda erit.

Ad _R_ mira proximitate accedit _Venetus_ Sancti Marci (cod. Lat. xii.
80), ita tamen ut aliquanto recentius scriptus fuerit. Hunc codicem, ut
Germanensem Chatelainius anno 1890, heliotypica arte expressum edidit
Constantinus Nigra anno 1893.

Post _GOR_, aetate qui proximus est, _B_(_ononiensis_), cum finitus sit
anno secundo Iohannis XXIII, h. e. 1411-12 A. D. , ceteris posset haberi
praestabilior, nisi tot tantasque passus esset correctiones ut non raro
uix dinoscatur quid uetus scriba exararit, quid emendator intulerit. Qua
in re fortuna tamen nos aliqua ex parte adiuuit: duo enim codices
_Laurentianus I_ (Plut. xxxiii. 13) et Vaticanus 1630, tam arta
cognatione cum _B_ cohaerent, ut ex eis saepe colligatur quid in _B_
fuerit. Et _La1_ quidem non diu post _B_ uidetur descriptus; Vat. 1630
recentior, neque a me in hoc libello exhibetur. Ceterum non parui sunt
quae peculiaria in _BLa1_ extant; quorum partem hic pono. LXV 14 Dauilas
_BLa1_, Bauilla _O_, Bauilas _ex_ Bauila _G_, Daulias _Catullus_; LXVI 5
sublamia _B_, sublamina _O_, sublimia _G et plerique_, sub Latmia
_Catullus_; LXIV 211 erectum _La1_, errectum _B m. pr. _, ereptum
_plerique_, Erechtheum _Catullus_; LXVI 25 atque ego certe _BLa1_, at
ego certe _GOR et plerique_.

Quae quoniam ad ueritatem aut propius accedunt aut possunt accedere
(uelut LXVI 25) quam _GOR_, ab alio fonte uidentur deriuata atque hi
fuerunt. Hoc dico: codicis eius principalis siue archetypi quem
Veronensis (siue carta ea siue papyrus fuit) ante 1323 inuenerat,
nonaginta annis intercedentibus, ita uariasse apographa ut non semper in
uetustissimis, sed interdum etiam in recentioribus, qualia sunt _BLa1_,
melius ac fidelius repraesentetur id quod in archetypo illo traditum
fuerat. Hinc credo explicari tot alternantes lectiones quae in _G_ et
_R_ reperiuntur; quae ut ab archetypon diuerse interpretantibus sine
dubio ortae sunt, ita ex archetypo non ipso semper, sed apographis eius
depromi poterant, qualia inter 1323 et 1375 quo anno descriptus est _G_,
exarata esse credibile est. Non igitur mirum si et in _C_(_olbertino_)
et in _A_(_mbrosiano_) atque adeo in _D_(_atano_), quamuis _CA_ medio
fere saec. xv, _D_ non ante 1463 descriptus fuerit, interdum extant
uestigia lectionum quae ceteris codicibus antiquiora et sinceriora sint.
Duo exempla affero quae instar erunt omnium. LXXII 6 quod uulgo editur
_Multo mi tamen es uilior et leuior_, codices sic tradiderunt, _Multo
ita me nec uilior et leuior_. Solus _C_ habet, _multo "me" ita nec
uilior et leuior_, quo significatur transponendum esse _me_: uidelicet
post _ita_ rursus _me_ repetendum erat, _multo me ita me u. e. l. _
Itaque non _multo mi tamen es_ sed _multo mei tamen es_ reponendum erit;
_mei_ enim datiuus est LXXVII 3 _sicine subrepsti mei_, fortasse etiam
XXXVII 11 _puella nam mei_, ubi codices habent _me_. Alterum exemplum
est XXXIV 23 solitas es _A_, in quo latere antiquum morem scribendi
_solita's_ intellexit Lucianus Mueller: a quo non longe abest unicum
illud quod habet _R_ XLIX 7 _omniums_ quod non immerito ad ipsum
archetypon redire existimauit is qui codicem inuenit, Gulielmus Gardner
Hale. Atque utinam huiusmodi essent plura quae in eo extant codice;
haberemus certiorem ad archetypon redintegrandum uiam: quamquam ne sic
quidem ad ipsius Catulli manum iretur.

De _Datano_ fusius dixi in ed. maiore Prolegg. pp. xxxi-xxxv. Is quia
nonnulla habet quae ab Italis interpolata sint, uelut LXVIII 47 (qui
uersus deest in sincerioribus), XCV 9 in fine uersus _laboris_, LXV 12
_canam_ ubi ceteri _tegam_, a nonnullis editoribus hodie repudiatur. Est
tamen ea species in uniuersum Datani, quae non modo peculiaris dicenda
sit, sed praesertim si orthographiam spectes, incorruptam uetustatem
prae se ferens; qua re Lachmanno hic potissimum dignus habitus est quem
cum uno altero totum exhiberet in ed. sua anni 1829, neque ego, qui
Lachmanni crisin semper habuerim plurimi, umquam a me impetrare potui
ut, Baehrensio potius et Munroni obsecutus propter pauca quae codex is
habet uitia, uniuersum neglegerem abiceremque. Huius compar
consimilisque codex est Musei Britannici, Add. 11,915, quem in ed.
maiore littera _a_ signaui.

Ex his decem codicibus plerumque constabit quid in Veronensis archetypo
scriptum fuerit, non ut hinc restitui putes ueram manum Catulli.

Fuerit enim diuersa carminum recensio, ut ex LXII patet, quod
quemadmodum legitur in Thuaneo apographo saeculi ix, non semper
consentit cum codicibus saec. xiv, xv.

His adiunxi alios quorum fides plerumque integra uisa est, in primis
Laurentianum secundum (Plut. xxxiii cod. 12), Parisinum 7989, Harleianos
duo, quorum alter 2574 (_h_) saepe consentit cum Oxoniensi (_O_), alter
(4094) post Tibullum Propertiumque habet Catulli LXI, LXII, II, X, V-IX,
XI-XVII 14, duo Phillippicos, alterum 9591, scriptum anno 1453 (nunc
Bodl. Lat. Class. e. 17), alterum 3364 (nunc Bodl. Lat. Class. e. 15);
praeterea, quamquam minoris aestimandos, Caesenatem saec. xv exeuntis,
Carpentoractensem (_Carpentras_) 357, Brixianum _A_ vii. 7, Riccardianum
2242, Parmensem 716, Perusinum (_p_) qui idem Cuiacianus fuerat
Scaligeri, nunc est inter libros Samuelis Allen, Dublinensis; praeterea
codicem quendam Gualteri Ashburner, olim inter socios collegii
Mertonensis apud Oxonienses, continentem Catull. I-LXI 127 et quaedam
Tibulli. Hos rarius tantum excerpsi, praeter Laur. xxxiii. 12,
Harleianos, Perusinum (_p_), et Bodl. Lat. Class. e. 15, hunc utpote
peculiaria nonnulla praestantem quibus ueri species inesset, _p_ ut
coniecturas, quae Catulli textum ex doctorum emendatione, praecipue
Italorum, saec. xv occuparint. Ea quoniam ad Catullum explicandum non
sunt sine pretio, ideo adieci, quamquam non diffiteor prolixiorem sic
factam esse speciem apparatus critici quam aut libelli norma postulabat
aut ipse susceperam uolueramque.




ADDENDA IN ADNOT. CRIT.


IV. 4, 5 Siue. . . siue _R, non_ sine. . . sine
LXI. 226 _fort. _ bene mutuo ex




SIGLA


_T_ huaneus, Paris. 8071: habet Catulli c. lxii saec. ix
_G_ angermanensis, Paris. 14137 anni 1375
_O_ xoniensis Bodl. Canon. Lat. 30 saec. xiv
_R_ omanus (Vat. Ottob. 1829) saec. xiv exeuntis
_Ven_ arcianus Class. xii. Cod. Lat. 80 saec. xv
_B_ ononiensis (Bologna) 2621, Bibliothecae
Vniuersitatis anni 1411/2
_La1_ aurentianus primus (Bibl. Laurentiano-Mediceae
Plut. xxxiii Cod. 13) saec. xv
_A_
mbrosianus M. 38, Mediolani saec. xv
_C_ olbertinus, Paris. 8234 saec. xv
? onsensus codicum _GOR Ven BLa1AC_ ubi omnes uel
uno alteroue excepto conspirant
_D_
atanus Bibl. Berolinensis (Diez. B. Santen. 37) anni 1463
_a_ rit. Mus. Add. 11,915 anni 1460
_h_ arleianus 2574 saec. xv
_h2_ arleianus 4094 saec. xv
_Phill. _ hillippicus 9591, nunc Bodleianus
Lat. Class.