No More Learning

optima prima fere manibus rapiuntur auaris,
inplentur numeris deteriora suis:
tristia Phylacidae Thersites funera uidit,
iamque cinis uiuis fratribus Hector erat.
quid referam timidae pro te pia uota puellae,
uota procelloso per mare rapta Noto?
septima lux uenit non exhibitura sequentem
(et stabat uacuo iam tibi Parca colo),
nec tamen ignauo stupuerunt uerba palato:
clamauit moriens lingua 'Corinna, uale! '
colle sub Elysio nigra nemus ilice frondet,
udaque perpetuo gramine terra uiret:
sique fides dubiis, uolucrum locus ille piarum
dicitur, obscenae quo prohibentur aues;
illic innocui late pascuntur olores
et uiuax phoenix, unica semper auis;
explicat ipsa suas ales Iunonia pinnas,
oscula dat cupido blanda columba mari.
psittacus has inter nemorali sede receptus
conuertit uolucris in sua uerba pias.
ossa tegit tumulus, tumulus pro corpore magnus,
quo lapis exiguus par sibi carmen habet:
'colligor ex ipso dominae placuisse sepulcro;
ora fuere mihi plus aue docta loqui. '


_216. Phyllis to Demophoon_

HOSPITA, Demophoon, tua te Rhodopeia Phyllis
ultra promissum tempus abesse queror.
cornua cum lunae pleno semel orbe coissent,
litoribus nostris ancora pacta tuast:
luna quater latuit, toto quater orbe recreuit,
nec uehit Actaeas Sithonis unda ratis.
tempora si numeres, quae nos numeramus amantes,
non uenit ante suam nostra querela diem;
spes quoque lenta fuit: tarde, quae credita laedunt,
credimus! inuitus nunc et amore noces.
saepe fui mendax pro te mihi, saepe notaui
alba procellosos uela referre notos;
Thesea deuoui, quia te dimittere nollet:
nec tenuit cursus forsitan ille tuos;
interdum timui, ne, dum uada tendis ad Hebri,
mersa foret cana naufraga puppis aqua;
saepe deos adiens, ut tu, scelerate, ualeres,
cum prece turicremis sum uenerata sacris;
saepe, uidens uentos caelo pelagoque fauentis,
ipsa mihi dixi 'si ualet ille, uenit';
denique fidus amor, quidquid properantibus obstat,
finxit, et ad causas ingeniosa fui.
at tu lentus abes, nec te iurata reducunt
numina, nec nostro motus amore redis.
Demophoon, uentis et uerba et uela dedisti:
uela queror reditu, uerba carere fide.
dic mihi, quid feci, nisi non sapienter amaui?
crimine te potui demeruisse meo.
unum in me scelus est, quod te, scelerate, recepi,
sed scelus hoc meriti pondus et instar habet.
iura, fides ubi nunc commissaque dextera dextrae,
quique erat in falso plurimus ore deus?
promissus socios ubi nunc Hymenaeus in annos,
qui mihi coniugii sponsor et obses erat?
per mare, quod totum uentis agitatur et undis,
per quod saepe ieras, per quod iturus eras,
perque tuum mihi iurasti, nisi fictus et illest,
concita qui uentis aequora mulcet, auum,
per Venerem nimiumque mihi facientia tela,
altera tela arcus, altera tela facis,
Iunonemque, toris quae praesidet alma maritis,
et per taediferae mystica sacra deae:
si de tot laesis sua numina quisque deorum
uindicet, in poenas non satis unus eris.
at laceras etiam puppis furiosa refeci,
ut, qua desererer, firma carina foret,
remigiumque dedi, quod me fugiturus haberes:
heu! patior telis uulnera facta meis!
credidimus blandis, quorum tibi copia, uerbis,
credidimus generi nominibusque tuis,
credidimus lacrimis: an et hae simulare docentur?
hae quoque habent artis, quaque iubentur, eunt?
dis quoque credidimus. quo iam tot pignora nobis?
parte satis potui qualibet inde capi.
nec moueor, quod te iuui portuque locoque:
(debuit haec meriti summa fuisse mei! )
turpiter hospitium lecto cumulasse iugali
paenitet et lateri conseruisse latus.
quae fuit ante illam, mallem suprema fuisset
nox mihi, dum potui Phyllis honesta mori.
speraui melius, quia me meruisse putaui:
quaecumque ex merito spes uenit, aequa uenit.
fallere credentem non est operosa puellam
gloria: simplicitas digna fauore fuit.
sum decepta tuis et amans et femina uerbis:
di faciant, laudis summa sit ista tuae,
inter et Aegidas, media statuaris in urbe,
magnificus titulis stet pater ante suis;
cum fuerit Sciron lectus toruusque Procrustes
et Sinis et tauri mixtaque forma uiri
et domitae bello Thebae fusique bimembres
et pulsata nigri regia caeca die,
hoc tua post illos titulo signetur imago:
'hic est, cuius amans hospita capta dolost. '
de tanta rerum turba factisque parentis
sedit in ingenio Cressa relicta tuo;
quod solum excusat, solum miraris in illo
heredem patriae, perfide, fraudis agis.
illa (nec inuideo) fruitur meliore marito
inque capistratis tigribus alta sedet,
at mea despecti fugiunt conubia Thraces,
quod ferar externum praeposuisse meis,
atque aliquis 'iam nunc doctas eat' inquit 'Athenas:
armiferam Thracen qui regat, alter erit.
exitus acta probat'. careat successibus, opto,
quisquis ab euentu facta notanda putat;
at si nostra tuo spumescant aequora remo,
iam mihi, iam dicar consuluisse meis.
sed neque consului, nec te mea regia tanget
fessaque Bistonia membra lauabis aqua.
illa meis oculis species abeuntis inhaeret,
cum premeret portus classis itura meos:
ausus es amplecti colloque infusus amantis
oscula per longas iungere pressa moras,
cumque tuis lacrimis lacrimas confundere nostras,
quodque foret uelis aura secunda, queri,
et mihi discedens suprema dicere uoce:
'Phylli, fac exspectes Demophoonta tuum! '
exspectem, qui me numquam uisurus abisti?
exspectem pelago uela negata meo?
et tamen exspecto, redeas modo serus amanti,
ut tua sit solo tempore lapsa fides!
quid precor infelix? te iam tenet altera coniunx
forsitan et, nobis qui male fauit, Amor,
atque tibi excidimus: nullam, puto, Phyllida nosti;
ei mihi, si, quae sim Phyllis et unde, rogas,
quae tibi, Demophoon, longis erroribus acto
Threicios portus hospitiumque dedi,
cuius opes auxere meae, cui diues egenti
munera multa dedi, multa datura fui;
quae tibi subieci latissima regna Lycurgi,
nomine femineo uix satis apta regi,
qua patet umbrosum Rhodope glacialis ad Haemum,
et sacer admissas exigit Hebrus aquas,
cui mea uirginitas auibus libata sinistris
castaque fallaci zona recincta manu!
pronuba Tisiphone thalamis ululauit in illis,
et cecinit maestum deuia carmen auis;
adfuit Allecto breuibus torquata colubris,
suntque sepulcrali lumina mota face.
maesta tamen scopulos fruticosaque litora calco;
quaque patent oculis litora lata meis,
siue die laxatur humus, seu frigida lucent
sidera, prospicio, quis freta uentus agat,
et quaecumque procul uenientia lintea uidi,
protinus illa meos auguror esse deos;
in freta procurro, uix me retinentibus undis,
mobile qua primas porrigit aequor aquas;
quo magis accedunt, minus et minus utilis adsto:
linquor et ancillis excipienda cado.
est sinus, adductos modice falcatus in arcus;
ultima praerupta cornua mole rigent:
hinc mihi suppositas inmittere corpus in undas
mens fuit et, quoniam fallere pergis, erit.
ad tua me fluctus proiectam litora portent,
occurramque oculis intumulata tuis,
duritia ferrum ut superes adamantaque teque,
'non tibi sic' dices 'Phylli, sequendus eram'.
saepe uenenorum sitis est mihi, saepe cruenta
traiectam gladio morte perire iuuat;
colla quoque, infidis quia se nectenda lacertis
praebuerunt, laqueis inplicuisse iuuat.
stat nece matura tenerum pensare pudorem;
in necis electu parua futura morast.
inscribere meo causa inuidiosa sepulcro;
aut hoc aut simili carmine notus eris:
'Phyllida Demophoon leto dedit hospes amantem:
ille necis causam praebuit, ipsa manum. '


_217. Elegy on the Death of Tibullus_

MEMNONA si mater, mater plorauit Achillem,
et tangunt magnas tristia fata deas,
flebilis indignos, Elegea, solue capillos!
a! nimis ex uero nunc tibi nomen erit:
ille tui uates operis, tua fama, Tibullus
ardet in exstructo, corpus inane, rogo.
ecce, puer Veneris fert euersamque pharetram
et fractos arcus et sine luce facem;
adspice, demissis ut eat miserabilis alis
pectoraque infesta tundat aperta manu;
excipiunt lacrimas sparsi per colla capilli,
oraque singultu concutiente sonant:
fratris in Aeneae sic illum funere dicunt
egressum tectis, pulcher Iule, tuis;
nec minus est confusa Venus moriente Tibullo
quam iuueni rupit cum ferus inguen aper.
at sacri uates et diuum cura uocamur;
sunt etiam qui nos numen habere putent.
scilicet omne sacrum mors inportuna profanat,
omnibus obscuras inicit illa manus!
quid pater Ismario, quid mater, profuit Orpheo?
carmine quid uictas obstipuisse feras?
'aelinon' in siluis idem pater 'aelinon! ' altis
dicitur inuita concinuisse lyra;
adice Maeoniden, a quo ceu fonte perenni
uatum Pieriis ora rigantur aquis;
hunc quoque summa dies nigro submersit Auerno.
defugiunt auidos carmina sola rogos:
durat, opus uatum, Troiani fama laboris
tardaque nocturno tela retexta dolo.
sic Nemesis longum, sic Delia nomen habebunt,
altera cura recens, altera primus amor.
quid uos sacra iuuant? quid nunc Aegyptia prosunt
sistra? quid in uacuo secubuisse toro?
cum rapiunt mala fata bonos (ignoscite fasso! ),
sollicitor nullos esse putare deos.
uiue pius: moriere; pius cole sacra: colentem
mors grauis a templis in caua busta trahet;
carminibus confide bonis: iacet, ecce, Tibullus;
uix manet e toto parua quod urna capit.
tene, sacer uates, flammae rapuere rogales
pectoribus pasci nec timuere tuis?
aurea sanctorum potuissent templa deorum
urere, quae tantum sustinuere nefas.
auertit uultus Erycis quae possidet arces:
sunt quoque qui lacrimas continuisse negant.
sed tamen hoc melius quam si Phaeacia tellus
ignotum uili supposuisset humo:
hinc certe grauidos fugientis pressit ocellos
mater et in cineres ultima dona tulit;
hinc soror in partem misera cum matre doloris
uenit inornatas dilaniata comas,
cumque tuis sua iunxerunt Nemesisque priorque
oscula nec solos destituere rogos.
Delia descendens 'felicius' inquit 'amata
sum tibi: uixisti, dum tuus ignis eram'.
cui Nemesis 'quid' ait 'tibi sunt mea damna dolori?
me tenuit moriens deficiente manu'.
si tamen e nobis aliquid nisi nomen et umbra
restat, in Elysia ualle Tibullus erit:
obuius huic uenias hedera iuuenalia cinctus
tempora cum Caluo, docte Catulle, tuo;
tu quoque, si falsumst temerati crimen amici,
sanguinis atque animae prodige Galle tuae.
his comes umbra tuast; siquast modo corporis umbra,
auxisti numeros, culte Tibulle, pios.
ossa quieta, precor, tuta requiescite in urna,
et sit humus cineri non onerosa tuo!


_218. A Friend in Need_

O MIHI post nullos umquam memorande sodalis,
O cui praecipue sors mea uisa sua est,
attonitum qui me, memini, carissime, primus
ausus es adloquio sustinuisse tuo,
qui mihi consilium uiuendi mite dedisti,
cum foret in misero pectore mortis amor,
scis bene, cui dicam, positis pro nomine signis,
officium nec te fallit, amice, tuum.
haec mihi semper erunt imis infixa medullis,
perpetuusque animae debitor huius ero,
spiritus et uacuas prius hic tenuandus in auras
ibit, et in tepido deseret ossa rogo,
quam subeant animo meritorum obliuia nostro,
et longa pietas excidat ista die.
di tibi sint faciles, tibi di nullius egentem
fortunam praestent dissimilemque meae.
si tamen haec nauis uento ferretur amico,
ignoraretur forsitan ista fides.
Thesea Perithous non tam sensisset amicum,
si non infernas uiuus adisset aquas.
ut foret exemplum ueri Phoceus amoris,
fecerunt furiae, tristis Oresta, tuae.
si non Euryalus Rutulos cecidisset in hostis,
Hyrtacidae Nisi gloria nulla foret.
scilicet ut fuluum spectatur in ignibus aurum,
tempore sic duro est inspicienda fides.
dum iuuat et uultu ridet Fortuna sereno,
indelibatas cuncta sequuntur opes:
at simul intonuit, fugiunt, nec noscitur ulli,
agminibus comitum qui modo cinctus erat.
atque haec, exemplis quondam collecta priorum,
nunc mihi sunt propriis cognita uera malis.
uix duo tresue mihi de tot superestis amici;
cetera Fortunae, non mea turba fuit.
quo magis, o pauci, rebus succurrite laesis,
et date naufragio litora tuta meo,
neue metu falso nimium trepidate, timentes,
hae offendatur ne pietate deus!
saepe fidem aduersis etiam laudauit in armis
inque suis amat hanc Caesar, in hoste probat.
causa mea est melior, qui non contraria foui
arma, sed hanc merui simplicitate fugam.
inuigiles igitur nostris pro casibus, oro,
deminui siqua numinis ira potest.
scire meos casus siquis desiderat omnis,
plus quam quod fieri res sinit ille petit.
tot mala sum passus quot in aethere sidera lucent,
paruaque quot siccus corpora puluis habet:
multaque credibili tulimus maiora ratamque,
quamuis acciderint, non habitura fidem.
pars etiam quaedam mecum moriatur oportet,
meque uelim possit dissimulante tegi.
si uox infragilis, pectus mihi firmius aere,
pluraque cum linguis pluribus ora forent,
non tampem idcirco complecterer omnia uerbis,
materia uiris exsuperante meas.
pro duce Neritio docti mala nostra poetae
scribite: Neritio nam mala plura tuli.
ille breui spatio multis errauit in annis
inter Dulichias Iliacasque domos:
nos freta sideribus totis distantia mensos
sors tulit in Geticos Sarmaticosque sinus.
ille habuit fidamque manum sociosque fidelis:
me profugum comites deseruere mei.
ille suam laetus patriam uictorque petebat:
a patria fugi uictus et exsul ego.
nec mihi Dulichium domus est Ithaceue Samosue,
poena quibus non est grandis abesse locis,
sed quae de septem totum circumspicit orbem
montibus, imperii Roma deumque locus.
illi corpus erat durum patiensque laborum:
inualidae uires ingenuaeque mihi.
ille erat assidue saeuis agitatus in armis:
adsuetus studiis mollibus ipse fui.
me deus oppressit, nullo mala nostra leuante:
bellatrix illi diua ferebat opem.
cumque minor Ioue sit, tumidis qui regnat in undis,
illum Neptuni, me Iouis ira premit.
adde, quod illius pars maxima ficta laborum,
ponitur in nostris fabula nulla malis.
denique quaesitos tetigit tamen ille penatis,
quaeque diu petiit, contigit arua tamen:
at mihi perpetuo patria tellure carendum est,
ni fuerit laesi mollior ira dei.


_219. To Maximus: on the Death of Celsus_

QVAE mihi de rapto tua uenit epistola Celso,
protinus est lacrimis umida facta meis.
quodque nefas dictu, fieri nec posse putaui,
inuitis oculis littera lecta tua est.
nec quicquam ad nostras peruenit acerbius auris
ut sumus in Ponto, perueniatque, precor.
ante meos oculos tamquam praesentis imago
haeret, et exstinctum uiuere fingit amor.
saepe refert animus lusus grauitate carentis,
seria cum liquida saepe peracta fide.
nulla tamen subeunt mihi tempora densius illis,
quae uellem uitae summa fuisse meae,
cum domus ingenti subito mea lapsa ruina
concidit in domini procubuitque caput.
adfuit ille mihi, cum me pars magna reliquit,
Maxime! fortunae nec fuit ipse comes.
illum ego non aliter flentem mea funera uidi,
ponendus quam si frater in igne foret.
haesit in amplexu consolatusque iacentem est,
cumque meis lacrimis miscuit usque suas.
o! quotiens uitae custos inuisus amarae
continuit promptas in mea fata manus!
o! quotiens dixit 'placabilis ira deorum est:
uiue nec ignosci tu tibi posse nega'.
uox tamen illa fuit celeberrima, 'respice, quantum
debeat auxilium Maximus esse tibi.
Maximus incumbet, quaque est pietate, rogabit,
ne sit ad extremum Caesaris ira tenax:
cumque suis fratris uiris adhibebit, et omnem,
quo leuius doleas, experietur opem. '
haec mihi uerba malae minuerunt taedia uitae.
quae tu ne fuerint, Maxime, uana, caue.
huc quoque uenturum mihi se iurare uolebat,
non nisi te longae ius sibi dante uiae.
nam tua non alio coluit penetralia ritu,
terrarum dominos quam colis ipse deos.
crede mihi, multos habeas cum dignus amicos,
non fuit e multis quolibet ille minor,
si modo non census nec clarum nomen auorum,
sed probitas magnos ingeniumque facit.
iure igitur lacrimas Celso libamus adempto,
cum fugerem, uiuo quas dedit ille mihi:
carmina iure damus raros testantia mores,
ut tua uenturi nomina, Celse, legant.
hoc est, quod possim Geticis tibi mittere ab aruis:
hoc solum est, istic quod liquet esse meum.
funera non potui comitare, nec ungere corpus:
atque tuis toto diuidor orbe rogis.
qui potuit, quem tu pro numine uiuus habebas,
praestitit officium Maximus omne tibi.
ille tibi exsequias et magni funus honoris
fecit, et in gelidos uersit amoma sinus,
diluit et lacrimis maerens unguenta profusis,
ossaque uicina condita texit humo.
qui quoniam exstinctis quae debet, praestat amicis,
et nos exstinctis adnumerare potest.


_220. Lines Written in Sickness_

HAEC mea, si casu miraris, epistula quare
alterius digitis scripta sit: aeger eram.
aeger in extremis ignoti partibus orbis,
incertusque meae paene salutis eram.
quem mihi nunc animum dira regione iacenti
inter Sauromatas esse Getasque putes,
nec caelum patior, nec aquis adsueuimus istis,
terraque nescio quo non placet ipsa modo.
non domus apta satis, non hic cibus utilis aegro,
nullus Apollinea qui leuet arte malum,
non qui soletur, non qui labentia tarde
tempora narrando fallat, amicus adest.
lassus in extremis iaceo populisque locisque,
et subit adfecto nunc mihi quicquid abest.
omnia cum subeant, uincis tamen omnia, coniunx,
et plus in nostro pectore parte tenes.
te loquor absentem, te uox mea nominat unam;
nulla uenit sine te nox mihi, nulla dies.
quin etiam sic me dicunt aliena locutum,
ut foret amenti nomen in ore tuum.
si iam deficiam, suppressaque lingua palato
uix instillato restituenda mero,
nuntiet huc aliquis dominam uenisse, resurgam,
spesque tui nobis causa uigoris erit.
ergo ego sum dubius uitae, tu forsitan istic
iucundum nostri nescia tempus agis?
non agis; adfirmo. liquet hoc, carissima, nobis,
tempus agi sine me non nisi triste tibi.
si tamen inpleuit mea sors, quos debuit, annos,
et mihi uiuendi tam cito finis adest,
quantum erat, o magni, morituro parcere, diui,
ut saltem patria contumularer humo?
uel poena in tempus mortis dilata fuisset,
uel praecepisset mors properata fugam.
integer hanc potui nuper bene reddere lucem;
exsul ut occiderem, nunc mihi uita data est.
tam procul ignotis igitur moriemur in oris,
et fient ipso tristia fata loco;
nec mea consueto languescent corpora lecto,
depositum nec me qui fleat, ullus erit;
nec dominae lacrimis in nostra cadentibus ora
accedent animae tempora parua meae;
nec mandata dabo, nec cum clamore supremo
labentis oculos condet amica manus,
sed sine funeribus caput hoc, sine honore sepulcri
indeploratum barbara terra teget!
ecquid, ubi audieris, tota turbabere mente,
et feries pauida pectora fida manu?
ecquid, in has frustra tendens tua brachia partis,
clamabis miseri nomen inane uiri?
parce tamen lacerare genas, nec scinde capillos:
non tibi nunc primum, lux mea, raptus ero.
cum patriam amisi, tunc me periisse putato:
et prior et grauior mors fuit illa mihi.
nunc, si forte potes,--sed non potes, optima coniunx--
finitis gaude tot mihi morte malis.
quod potes, extenua forti mala corde ferendo,
ad quae iam pridem non rude pectus habes.
atque utinam pereant animae cum corpore nostrae,
effugiatque auidos pars mihi nulla rogos.
nam si morte carens uacua uolat altus in aura
spiritus, et Samii sunt rata dicta senis,
inter Sarmaticas Romana uagabitur umbras,
perque feros manis hospita semper erit;
ossa tamen facito parua referantur in urna:
sic ego non etiam mortuus exsul ero.
non uetat hoc quisquam: fratrem Thebana peremptum
supposuit tumulo rege uetante soror.
atque ea cum foliis et amomi puluere misce,
inque suburbano condita pone solo;
quoque legat uersus oculo properante uiator,
grandibus in tituli marmore caede notis:
HIC . EGO . QVI . IACEO . TENERORVM . LVSOR . AMORVM
INGENIO . PERII . NASO . POETA . MEO.
AT . TIBI . QVI . TRANSIS . NE . SIT . GRAVE . QVISQVIS . AMASTI
DICERE . NASONIS . MOLLITER . OSSA . CVBENT.
hoc satis in titulo est. etenim maiora libelli
et diuturna magis sunt monimenta mihi,
quos ego confido, quamuis nocuere, daturos
nomen et auctori tempora longa suo.
tu tamen exstincto feralia munera semper
deque tuis lacrimis umida serta dato.
quamuis in cineres corpus mutauerit ignis,
sentiet officium maesta fauilla pium.
scribere plura libet. sed uox mihi fessa loquendo
dictandi uiris siccaque lingua negat.
accipe supremo dictum mihi forsitan ore,
quod, tibi qui mittit, non habet ipse, uale!


_221. The Immortality of Poetry_

QVID mihi, Liuor edax, ignauos obicis annos,
ingeniique uocas carmen inertis opus;
non me more patrum, dum strenua sustinet aetas,
praemia militiae puluerulenta sequi
nec me uerbosas leges ediscere nec me
ingrato uocem prostituisse foro?
mortalest, quod quaeris, opus; mihi fama perennis
quaeritur, in toto semper ut orbe canar.
uiuet Maeonides, Tenedos dum stabit et Ide,
dum rapidas Simois in mare uoluet aquas;
uiuet et Ascraeus, dum mustis uua tumebit,
dum cadet incurua falce resecta Ceres;
Battiades semper toto cantabitur orbe:
quamuis ingenio non ualet, arte ualet;
nulla Sophocleo ueniet iactura cothurno;
cum sole et luna semper Aratus erit;
dum fallax seruus, durus pater, inproba lena
uiuent et meretrix blanda, Menandros erit;
Ennius arte carens animosique Accius oris
casurum nullo tempore nomen habent.
Varronem primamque ratem quae nesciet aetas,
aureaque Aesonio terga petita duci?
carmina sublimis tunc sunt peritura Lucreti,
exitio terras cum dabit una dies;
Tityrus et segetes Aeneiaque arma legentur,
Roma triumphati dum caput orbis erit;
donec erunt ignes arcusque Cupidinis arma,
discentur numeri, culte Tibulle, tui;
Gallus et Hesperiis et Gallus notus Eois,
et sua cum Gallo nota Lycoris erit.
ergo, cum silices, cum dens patientis aratri
depereant aeuo, carmina morte carent:
cedant carminibus reges regumque triumphi,
cedat et auriferi ripa benigna Tagi!
uilia miretur uulgus; mihi flauus Apollo
pocula Castalia plena ministret aqua,
sustineamque coma metuentem frigora myrtum
atque ita sollicito multus amante legar!
pascitur in uiuis Liuor, post fata quiescit,
cum suus ex merito quemque tuetur honos.
ergo etiam cum me supremus adederit ignis,
uiuam, parsque mei multa superstes erit.




ANONYMOUS

circa 10 A. D. (? ).


_222. Exordium to a Poem on the Sea_

TETHYA marmoreo fecundam pandere ponto
et salis aequorea uiridantis mole cauernas
quaeque sub aestifluis Thetis umida continet antris
coeptanti, Venus alma, faue, quae, semina caeli
parturiente salo, diuini germinis aestu
spumea purpurei dum sanguinat unda profundi,
nasceris e pelago, placido dea prosata mundo!
nam cum prima foret rebus natura ferundis
in foedus conexa suum, ne staret inerti
machina mole uacans, tibi primum candidus aether
astrigeram faciem nitido gemmauit Olympo.
te fecunda sinu tellus amplexa resedit
ponderibus librata suis, elementaque iussa
aeternas seruare uices. tu fetibus auges
cuncta suis, totus pariter tibi parturit orbis.
quare, diua, precor, quoniam tua munera paruo
ausus calle sequor, uitreo de gurgite uultus
dextera prome pios et numine laeta sereno
Pierias age pande uias: da Nerea molli
pacatum candere freto uotisque litata
fac saltem primas pelagi libemus harenas.




TIBERIVS CLAVDIVS CAESAR GERMANICVS

15 B. C. -19 A. D.


_223. From the Golden to the Iron Age_

VIRGINIS inde subest facies, cui plena sinistra
fulget spica manu maturisque ardet aristis.
quam te, diua, uocem? tangunt mortalia si te
carmina nec surdam praebes uenerantibus aurem,
exosa heu mortale genus, medio mihi cursu
stabunt quadripedes et flexis laetus habenis
teque tuumque canam terris uenerabile numen.
aurea pacati regeres cum saecula mundi,
Iustitia inuiolata malis, placidissima uirgo,
siue illa Astraei genus es, quem fama parentem
tradidit astrorum, seu uera intercidit aeuo
ortus fama tui, mediis te laeta ferebas
sublimis populis nec dedignata subire
tecta hominum et puros sine crimine, diua, penatis,
iura dabas cultuque nouo rude uulgus in omnis
formabas uitae sinceris artibus usus.
nondum uesanos rabies nudauerat ensis
nec consanguineis fuerat discordia nota,
ignotique maris cursus priuataque tellus
grata satis, neque per dubios auidissima uentos
spes procul amotas fabricata naue petebat
diuitias, fructusque dabat placata colono
sponte sua tellus nec parui terminus agri
praestabat dominis sine eo tutissima rura.
at postquam argenti creuit deformior aetas,
rarius inuisit maculatas fraudibus urbis
seraque ab excelsis descendens montibus ore
uelato tristisque genas abscondita rica,
nulliusque larem, nullos adit illa penatis.
tantum cum trepidum uulgus coetusque notauit
increpat 'o patrum suboles oblita priorum,
degeneres semper semperque habitura minores,
quid me, cuius abit usus, per uota uocatis?
quaerenda est sedes nobis noua, saecula uestra
Martibus indomitis tradam scelerique cruento'.
haec effata super montis abit alite cursu,
attonitos linquens populos grauiora pauentis.
aerea sed postquam proles terris data nec iam
semina uirtutis uitiis demersa resistunt
ferrique inuento mens est laetata metallo
polluit et taurus mensas adsuetus aratro,
deseruit propere terras iustissima uirgo
et caeli est sortita locum, qua proximus illi
tardus in occasum sequitur sua plaustra Bootes.


_224. At the Tomb of Hector_

MARTIA progenies, Hector, tellure sub ima
(fas audire tamen si mea uerba tibi),
respira, quoniam uindex tibi contigit heres,
qui patriae famam proferat usque tuae.
Ilios en surgit rursum inclita, gens colit illam
te Marte inferior, Martis amica tamen.
Myrmidonas periisse omnes dic, Hector, Achilli,
Thessaliam et magnis esse sub Aeneadis.




C. IVLIVS PHAEDRVS

15 B. C. -45 A. D.


_225. Socrates_

VVLGARE amici nomen, sed rara est fides.
cum paruas aedis sibi fundasset Socrates
(cuius non fugio mortem si famam adsequar,
et cedo inuidiae, dummodo absoluar cinis),
ex populo sic nescio quis, ut fieri solet;
'quaeso, tam angustam talis uir ponis domum? '
'utinam' inquit 'ueris hanc amicis impleam! '


_226. Opportunity_

CVRSV uolucri pendens, cum nouacula,
caluus, comosa fronte, nudo occipitio
(quem si occuparis, teneas; elapsum semel
non ipse possit Iuppiter reprehendere),
occasionem rerum significat breuem.
effectus impediret ne segnis mora,
finxere antiqui talem effigiem Temporis.


_227. Epilogue_

ADHVC supersunt multa quae possim loqui,
et copiosa abundat rerum uarietas;
sed temperatae suaues sunt argutiae,
immodicae offendunt. quare, uir sanctissime,
Particulo, chartis nomen uicturum meis,
Latinis dum manebit pretium litteris,
si non ingenium, certe breuitatem adproba,
quae commendari tanto debet iustius,
quanto poetae sunt molesti ualidius.




ANONYMOUS

10 B. C. -50 A. D.


_228. Poetry and Science_

(_Prologue to a Poem on Aetna_)

AVREA securi quis nescit saecula regis?
cum domitis nemo Cererem iactaret in aruis
uenturisque malas prohiberet fructibus herbas,
annua sed saturae complerent horrea messes,
ipse suo flueret Bacchus pede mellaque lentis
penderent foliis et pingui Pallas oliuae,
secretos amnis ageret cum gratia ruris?
non cessit cuiquam melius sua tempora nosse.
ultima quis tacuit iuuenum certamina Colchos?
quis non Argolico defleuit Pergamon igni
impositam et tristi natorum funere matrem
auersumue diem sparsumue in semina dentem?
quis non periurae doluit mendacia puppis
desertam uacuo Minoida litore questus,
quicquid et antiquom iactata est fabula carmen?
fortius ignotas molimur pectore curas:
qui tanto motus operi, quae causa perennis
explicet in densum flammas et trudat ab imo
ingenti sonitu molis et proxima quaeque
ignibus irriguis urat--mens carminis haec est.
principio ne quem capiat fallacia uatum
sedis esse dei tumidisque e faucibus ignem
Volcani ruere et clausis resonare cauernis
festinantis opus: non est tam sordida diuis
cura neque extremas ius est dimittere in artis
sidera; subducto regnant sublimia caelo
illa neque artificum curant tractare laborem.
discrepat a prima facies haec altera uatum:
illis Cyclopas memorant fornacibus usos,
cum super incudem numerosa in uerbera fortes
horrendum magno quaterent sub pondere fulmen
armarentque Iouem: turpe est sine pignore carmen.
proxima uiuaces Aetnaei uerticis ignis
impia sollicitat Phlegraeis fabula castris.
temptauere (nefas) olim detrudere mundo
sidera captiuique Iouis transferre gigantes
imperium et uicto leges imponere caelo.
(his natura sua est aluo tenus, ima per orbis
squameus intortos sinuat uestigia serpens. )
construitur magnis ad proelia montibus agger:
Pelion Ossa grauat, summus premit Ossan Olympus.
iam coaceruatas nituntur scandere molis,
impius et miles metuentia comminus astra
prouocat, infestus cunctos ad proelia diuos
prouocat. admotis conterrita sidera signis,
Iuppiter et caelo metuit dextramque corusca
armatus flamma remouet caligine mundum.
incursant uasto primum clamore gigantes:
hic magno tonat ore pater geminantque fauentes
undique discordes comitum simul agmine uenti.
densa per attonitas rumpuntur flumina nubis
atque in bellandum quae cuique potentia diuom
in commune uenit. iam patri dextera Pallas
et Mars laeuos erat, iam cetera turba deorum,
stant utrimque deae: ualidos tum Iuppiter ignis
increpat et iacto proturbat fulmine montis.
illinc disiectae uerterunt terga ruinae
infertae diuis acies atque impius hostis
praeceps cum castris agitur materque iacentis
impellens natos. tunc pax est reddita mundo,
tunc liber cessat; uenit per sidera: caelum
defensique decus mundi nunc redditur astris.
gurgite Trinacrio morientem Iuppiter Aetna
obruit Enceladon, uasto qui pondere montis
aestuat et petulans exspirat faucibus ignem.
haec est uentosae uolgata licentia famae.
uatibus ingenium est: hinc audit nobile carmen.
plurima pars scaenae rerum est fallacia: uates
sub terris nigros uiderunt carmine manis
atque inter cineres Ditis pallentia regna,
mentiti uates Stygias undasque canisque.
hi Tityon poena strauere in iugera foedum;
sollicitant illi te circum, Tantale, cena
sollicitantque siti; Minos, tuaque, Aeace, in umbris
iura canunt idemque rotant Ixionis orbem,--
quicquid et interius falsi sibi conscia terra est.
nec tu, terra, satis: speculantur numina diuom
nec metuunt oculos alieno admittere caelo.
norunt bella deum, norunt abscondita nobis
coniugia et falsa quotiens sub imagine peccet,
taurus in Europen, in Ledam candidus ales,
Iuppiter, ut Danaae pretiosus fluxerit imber.
debita carminibus libertas ista, sed omnis
in uero mihi cura: canam, quo feruida motu
aestuet Aetna nouosque rapax sibi conferat ignis.


_229. Precatio Terrae_

DEA sancta Tellus, rerum naturae parens,
quae cuncta generas et regeneras indidem,
quae sola praestas tuam tutelam gentibus,
caeli ac maris diua arbitra rerumque omnium,
per quam silet natura et somnos concipit,
itemque lucem reparas et noctem fugas:
tu Ditis umbras tegis et inmensum chaos
uentosque et imbris tempestatesque cohibes
et, cum libet, dimittis et misces freta
fugasque solis et procellas concitas,
itemque, cum uis, hilarem promittis diem.
tu alimenta uitae tribuis perpetua fide,
et, cum recesserit anima, in tete refugimus:
ita, quidquid tribuis, in te cuncta recidunt.
merito uocaris Magna tu Mater deum,
pietate quia uicisti diuum numina;
tu es illa uere gentium et diuum parens:
sine qua nec moritur quicquam nec nasci potest:
tu es Magna tuque diuum regina es, dea.
te, diua, adoro tuumque ego numen inuoco,
facilisque praestes hoc mihi quod te rogo;
referamque, diua, gratias merito tibi.
fidem quaeso, exaudi, et faue coeptis meis;
hoc quod peto a te, diua, mihi praesta uolens.
herbas, quascumque generat maiestas tua,
salutis causa tribuis cunctis gentibus:
hanc nunc mihi permittas medicinam tuam.
ueniat medicina cum tuis uirtutibus:
quidque ex his fecero, habeat euentum bonum,
cuique easdem dedero quique easdem a me acceperint,
sanos eosdem praestes. nunc, diua, hoc mihi
maiestas praestet tua quod supplex postulo.


circa 35 A. D.


_230. Epitaph of Homonoea and Atimetus_

TV qui secura procedis mente, parumper
siste gradum, quaeso, uerbaque pauca lege.
illa ego quae claris fueram praelata puellis,
hoc Homonoea breui condita sum tumulo,
cui formam Paphie, Charites tribuere decorem,
quam Pallas cunctis artibus erudiit.
nondum bis denos aetas mea uiderat annos,
iniecere manus inuida fata mihi.
nec pro me queror hoc, morte est mihi tristior ipsa
maeror Atimeti coniugis ille mei.
'sit tibi terra leuis, mulier dignissima uita
quaeque tuis olim perfruerere bonis. '

Si pensare animas sinerent crudelia fata
et posset redimi morte aliena salus.
quantulacumque meae debentur tempora uitae,
pensassem pro te, cara Homonoea, libens.
at nunc quod possum, fugiam lucemque deosque,
ut te matura per Styga morte sequar.
'parce tuam, coniux, fletu quassare iuuentam
fataque maerendo sollicitare mea.
nil prosunt lacrimae nec possunt fata moueri.
uiximus, hic omnis exitus unus habet.
parce: ita non unquam similem experiare dolorem
et faueant uotis numina cuncta tuis.
quodque mihi eripuit mors inmatura iuuentae,
id tibi uicturo proroget ulterius. '


_231. The Complaint of the Garden God_

QVID frustra quereris, colone, mecum
quod quondam bene fructuosa malus
autumnis sterilis duobus adstem?
non me praegrauat, ut putas, senectus,
nec sum grandine uerberata dura,
nec gemmas modo germine exeuntis
seri frigoris ustulauit aura,
nec uenti pluuiaeue siccitasue,
quod de se quererer, malum dederunt;
non sturnus mihi gracculusue raptor
aut cornix anus aut aquosus anser
aut coruus nocuit siticulosus:
sed quod carmina pessimi poetae
ramis sustineo laboriosis.




L. ANNAEVS SENECA

4 B. C. -65 A. D.


_232. Time_

OMNIA tempus edax depascitur, omnia carpit,
omnia sede mouet, nil sinit esse diu.
flumina deficiunt, profugum mare litora siccant,
subsidunt montes et iuga celsa ruunt.
quid tam parua loquor? moles pulcherrima caeli
ardebit flammis tota repente suis.
omnia mors poscit. lex est, non poena, perire:
hic aliquo mundus tempore nullus erit.


_233. Corsica_

BARBARA praeruptis inclusa est Corsica saxis,
horrida, desertis undique uasta locis.
non poma autumnus, segetes non educat aestas
canaque Palladio munere bruma caret,
imbriferum nullo uer est laetabile fetu
nullaque in infausto nascitur herba solo.
non panis, non haustus aquae, non ultimus ignis:
hic sola haec duo sunt, exsul et exsilium.


_234. Athens_

QVISQVIS Cecropias hospes cognoscis Athenas,
quae ueteris famae uix tibi signa dabunt,
'hasne dei' dices 'caelo petiere relicto?
pugnaque partitis haec fuit ora deis? '
idem Agamemnonias dices cum uideris arces:
'heu uictrix uicta uastior urbe iacet! '
hae sunt, quas merito quondam est mirata uetustas;
magnarum rerum magna sepulcra uides!


_235. Britain_

VICTA prius nulli, nullo spectata triumpho
inlibata tuos gens patet in titulos.
fabula uisa diu medioque recondita ponto
libera uictori quam cito colla dedit!


_236. On the Death of Crispus_

ABLATVS mihi Crispus est amicus,
pro quo si pretium dari liceret,
nostros diuiderem libenter annos.
nunc pars optima me mei reliquit,
Crispus, praesidium meum, uoluptas,
pectus, deliciae: nihil sine illo
laetum mens mea iam putabit esse.
consumptus male debilisque uiuam:
plus quam dimidium mei recessit.


_237. The Only Immortality_

_i_

HAEC urbem circa stulti monumenta laboris
quasque uides molis, Appia, marmoreas,
pyramidasque ausas uicinum attingere caelum,
pyramidas, medio quas fugit umbra die,
et Mausoleum, miserae solacia mortis,
intulit externum quo Cleopatra uirum,
concutiet sternetque dies, quoque altius exstat
quodque opus, hoc illud carpet edetque magis.
carmina sola carent fato mortemque repellunt:
carminibus uiues semper, Homere, tuis.

_ii_

Nullum opus exsurgit quod non annosa uetustas
expugnet, quod non uertat iniqua dies,
tu licet extollas magnos ad sidera montis
et Lydas aeques marmore pyramidas.
ingenio mors nulla nocet, uacat undique tutum:
inlaesum semper carmina nomen habent.


_238. The Last Pilgrimage_

QVANTVS incedit populus per urbis
ad noui ludos auidus theatri,
quantus Eleum ruit ad Tonantem,
quinta cum sacrum reuocauit aestas;
quanta, cum longae redit hora nocti
crescere et somnos cupiens quietos
Libra Phoebeos tenet aequa currus,
turba secretam Cererem frequentat
et citi tectis properant relictis
Attici noctem celebrare mystae:
tanta per campos agitur silentis
turba; pars tarda graditur senecta,
tristis et longa satiata uita;
pars adhuc currit melioris aeui:
uirgines nondum thalamis iugatae
et comis nondum positis ephebi
matris et nomen modo doctus infans.
his datum solis, minus ut timerent,
igne praelato releuare noctem;
ceteri uadunt per opaca tristes.
qualis est uobis animus, remota
luce cum maestus sibi quisque sensit
obrutum tota caput esse terra?
stat chaos densum tenebraeque turpes
et color noctis malus ac silentis
otium mundi uacuaeque nubes.
sera nos illo referat senectus:
nemo ad id sero uenit, unde numquam,
cum semel uenit, potent reuerti;
quid iuuat durum properare fatum?
omnis haec magnis uaga turba terris
ibit ad manis facietque inerti
uela Cocyto: tibi crescit omne,
et quod occasus uidet et quod ortus.
parce uenturis: tibi, mors, paramur.
sis licet segnis, properamus ipsi:
prima quae uitam dedit hora carpit.


_239. Fatal Beauty_

ANCEPS forma bonum mortalibus,
exigui donum breue temporis,
ut uelox celeri pede laberis!
Non sic prata nouo uere decentia
aestatis calidae despoliat uapor,
saeuit solstitio cum medius dies
et noctes breuibus praecipitant rotis
languescunt folio et lilia pallido:
ut gratae capiti deficiunt comae
et fulgor teneris qui radiat genis
momento rapitur nullaque non dies
formonsi spolium corporis abstulit.
res est forma fugax: quis sapiens bono
confidat fragili? dum licet, utere.
tempus te tacitum subruit, horaque
semper praeterita deterior subit.
Quid deserta petis? tutior auiis
non est forma locis: te nemore abdito
cum Titan medium constituit diem,
cingent turba licens Naides improbae,
formonsos solitae claudere fontibus,
et somnis facient insidias tuis
Panas quae Dryades montiuagos petunt.


_240. Death has no Terror_

VERVM est an timidos fabula decipit
umbras corporibus uiuere conditis,
cum coniunx oculis imposuit manum
supremusque dies solibus obstitit
et tristis cineres urna cohercuit?
non prodest animam tradere funeri,
sed restat miseris uiuere longius?
an toti morimur nullaque pars manet
nostri, cum profugo spiritus halitu
immixtus nebulis cessit in aera
et nudum tetigit subdita fax latus?
Quicquid sol oriens, quicquid et occidens
nouit, caeruleis Oceanus fretis
quicquid bis ueniens et fugiens lauat,
aetas Pegaseo corripiet gradu.
quo bis sena uolant sidera turbine,
quo cursu properat uoluere saecula
astrorum dominus, quo properat modo
obliquis Hecate currere flexibus:
hoc omnes petimus fata nec amplius,
iuratos superis qui tetigit lacus,
usquam est; ut calidis fumus ab ignibus
uanescit, spatium per breue sordidus,
ut nubis, grauidas quas modo uidimus,
arctoi Boreae dissicit impetus:
sic hic, quo regimur, spiritus effluet.
post mortem nihil est ipsaque mors nihil,
uelocis spatii meta nouissima;
spem ponant auidi, solliciti metum:
tempus nos auidum deuorat et chaos.
mors indiuidua est, noxia corpori
nec parcens animae: Taenara et aspero
regnum sub domino limen et obsidens
custos non facili Cerberus ostio
rumores uacui uerbaque inania
et par sollicito fabula somnio.
quaeris quo iaceas post obitum loco?
quo non nata iacent.


_241. Hymeneal_

AD regum thalamos numine prospero
qui caelum superi quique regunt fretum
adsint cum populis rite fauentibus.
primum sceptriferis colla Tonantibus
taurus celsa ferat tergore candido;
Lucinam niuei femina corporis
intemptata iugo placet et asperi
Martis sanguineas quae cohibet manus,
quae dat belligeris foedera gentibus
et cornu retinet diuite copiam,
donetur tenera mitior hostia.
et tu, qui facibus legitimis ades,
noctem discutiens auspice dextera
huc incede gradu marcidus ebrio,
praecingens roseo tempora uinculo.
et tu quae, gemini praeuia temporis,
tarde, stella, redis semper amantibus:
te matres, auide te cupiunt nurus
quam primum radios spargere lucidos.

Vincit uirgineus decor
longe Cecropias nurus,
et quas Taygeti iugis
exercet iuuenum modo
muris quod caret oppidum,
et quas Aonius latex
Alpheosque sacer lauat.

si forma uelit aspici,
cedent Aesonio duci
proles fulminis improbi
aptat qui iuga tigribus,
nec non, qui tripodas mouet,
frater uirginis asperae,
cedet Castore cum suo
Pollux caestibus aptior.
sic, sic, caelicolae, precor,
uincat femina coniuges,
uir longe superet uiros.

Haec cum femineo constitit in choro,
unius facies praenitet omnibus,
sic cum sole perit sidereus decor,
et densi latitant Pleiadum greges
cum Phoebe solidum lumine non suo
orbem circuitis cornibus alligat.
ostro sic niueus puniceo color
perfusus rubuit, sic nitidum iubar
pastor luce noua roscidus aspicit.
ereptus thalamis Phasidis horridi,
effrenae solitus pectora coniugis
inuita trepidus prendere dextera,
felix Aeoliam corripe uirginem
nunc primum soceris, sponse, uolentibus.
concesso, iuuenes, ludite iurgio,
hinc illinc, iuuenes, mittite carmina:
rara est in dominos iusta licentia.

Candida thyrsigeri proles generosa Lyaei,
multifidam iam tempus erat succendere pinum:
excute sollemnem digitis marcentibus ignem,
festa dicax fundat conuicia fescenninus,
soluat turba iocos--tacitis eat illa tenebris,
si qua peregrino nubit furtiua marito.


_242. The Lot of Kings_

QVIS uos exagitat furor,
alternis dare sanguinem
et sceptrum scelere aggredi?
nescitis, cupidi arcium,
regnum quo iaceat loco.
regem non faciunt opes,
non uestis Tyriae color,
non frontis nota regiae,
non auro nitidae trabes:
rex est qui posuit metus
et diri mala pectoris,
quem non ambitio inpotens
et numquam stabilis fauor
uulgi praecipitis mouet,
non quicquid fodit Occidens
aut unda Tagus aurea
claro deuehit alueo,
non quicquid Libycis terit
feruens area messibus,
quem non concutiet cadens
obliqui uia fulminis,
non Eurus rapiens mare
aut saeuo rabidus freto
uentosi tumor Hadriae,
quem non lancea militis,
non strictus domuit chalybs,
qui tuto positus loco
infra se uidet omnia
occurritque suo libens
fato nec queritur mori.
Reges conueniant licet
qui sparsos agitant Dahas,
qui rubri uada litoris
et gemmis mare lucidum
late sanguineis tenent,
aut qui Caspia fortibus
recludunt iuga Sarmatis,
certet Danuuii uadum
audet qui pedes ingredi
et (quocumque loco iacent)
Seres uellere nobiles:
nil ullis opus est equis,
nil armis et inertibus
telis quae procul ingerit
Parthus, cum simulat fugas,
admotis nihil est opus
urbis sternere machinis,
longe saxa rotantibus.
mens regnum bona possidet.
rex est qui metuet nihil,
rex est qui cupiet nihil:
hoc regnum sibi quisque dat.
Stet quicumque uolet potens
aulae culmine lubrico:
me dulcis saturet quies;
obscuro positus loco
leni perfruar otio,
nullis notaque litibus
aetas per tacitum fluat.
sic cum transierint mei
nullo cum strepitu dies,
plebeius moriar senex.
illi mors grauis incubat
qui, notus nimis omnibus,
ignotus moritur sibi.


_243. Mutability_

NVLLA sors longa est: dolor ac uoluptas
inuicem cedunt; breuior uoluptas.
ima permutat leuis hora summis:
ille qui donat diadema fronti,
quem genu nixae tremuere gentes,
cuius ad nutum posuere bella
Medus et Phoebi propioris Indus
et Dahae Parthis equitem minati,
anxius sceptrum tenet et mouentis
cuncta diuinat metuitque casus
mobilis rerum dubiumque tempus.
Vos quibus rector maris atque terrae
ius dedit magnum necis atque uitae,
ponite inflatos tumidosque uultus:
quicquid a uobis minor expauescit,
maior hoc uobis dominus minatur;
omne sub regno grauiore regnum est.
quem dies uidit ueniens superbum,
hunc dies uidit fugiens iacentem.
Nemo confidat nimium secundis,
nemo desperet meliora lassis:
miscet haec illis prohibensque Clotho
stare Fortunam rotat omne fatum.
nemo tam diuos habuit fauentis
crastinum ut posset sibi polliceri:
res deus nostras celeri citatas
turbine uersat.